ملا محمد نراقی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ملا محمد نراقی (۱۲۱۵-۱۲۹۷ق)، فرزند بزرگ
ملا احمد نراقی، ملقب به عبدالصاحب و معروف به حجة الاسلام، از علماء، فقهاء و مدرسان معروف
ایران در
قرن سیزدهم هجری بود.
وی نزد پدرش مدارج علمی را طی کرده و از او
اجازه اجتهاد دریافت نمود. ایشان جامع علوم معقول و منقول و عهده‌دار ریاست
شهر کاشان و حومه و تولیت مدرسه سلطانی در کاشان بود. او با شاهان قاجار رابطه حسنه داشت و از جمله علمایی بود که روحیه ضد استکباری داشته و در جنگ علیه روس‌ها شرکت داشت. از این عالم چندین کتاب برجای مانده است.
ملا محمد نراقی فرزند بزرگ
ملا احمد نراقی در سال
۱۲۱۵ق در
کاشان چشم به جهان گشود.
وی ملقب به عبدالصاحب بود. پدرش حاج ملا احمد نراقی و پدربزرگش حاج
ملا محمدمهدی نراقی هر دو از بزرگ‌ترین عملا و فقهای
ایران و جهان تشیع بودند.
او از شاگردان پدر خود به شمار می‌آید و مدارج علمی را نزد پدرش طی نمود و از وی
اجازه اجتهاد دریافت کرد. بنا به گفته صاحب «
مکارم الآثار»، وی داماد
میرزای قمی و از مشایخ
شیخ جعفر شوشتری بوده است.
وی علاوه بر اینکه جامع علوم معقول و منقول بود، در شهر کاشان و حومه، ریاست تامه داشت و در میان مردم به «حجة الاسلام» معروف شد. ایشان عهده‌دار تولیت مدرسه سلطانی در کاشان، از بناهای دوره
فتحعلی شاه قاجار بود.
ایشان نسبت به دو برادرش عمر طولانی داشت و در سال
۱۲۹۷ق در سن هشتاد و دو سالگی درگذشت و پیکرش در جوار مقبره خاندان نراقی به خاک سپرده شد.
در ۱۲۴۱ هنگامی‌که
سید محمد طباطبایی معروف به سید محمد مجاهد برای بسیج مردم ایران بر ضد روس‌ها، اعلام جهاد داد و به همراه گروهی از علما از
تهران عازم اردوگاه لشکر ایران در چمن سلطانیه شد، ملا محمد نراقی به همراه پدرش حاج ملا احمد در ۱۸
ذیقعده به آنان پیوست و ـ چنانکه در شرح‌حال پدرش آمد ـ همه علما فتوای جهاد بر ضد روس‌ها دادند. آنان در میان اردوگاه لشکر ایران به
وعظ و
تبلیغ پرداخته و لشکریان را به جهاد با دشمن ترغیب می‌کردند.
در
۱۲۷۳ق که دولت ایران به
هرات حمله کرد و آن شهر را در محاصره گرفت، دولت انگلستان بر خلاف معاهدات قبلی خود به ایران حمله نمود و
بوشهر را به اشغال خود درآورد.
در اعلامیه‌ای که در مسجد شاه قرائت گردید دولت ایران به انگلستان اعلام جهاد کرد و متعاقب آن علمای سراسر کشور، طی نامه‌هایی که به پایتخت ارسال داشتند ضمن اعلام جهاد بر ضد انگلستان، آمادگی نظامی خود و داوطلبان تحت امر خویش را به اطلاع رساندند. از جمله این علما حاج ملا محمد نراقی بود که به همراه
میرزا ابوالقاسم مجتهد و آقا سید مهدی از کاشان اعلام جهاد کرده و آمادگی نظامی مردم آن ولایت را اعلام داشتند.
در
۱۲۶۴ق و در آغاز جلوس
ناصرالدین شاه قاجار به سلطنت،
ملا حسین بشرویه‌ای که از مبلغان
سید محمدعلی باب بود و به کاشان آمد و در دیدار با حاج ملا محمد، او را به پذیرش دعاوی باب دعوت کرد. حاج ملا محمد پس از ملاحظه تفسیر
سوره یوسف و زیارت‌نامه باب، اغلاط مشهود آن برشمرد و با خشم به او اظهار داشت: «بدین مزخرفات لاطایل و ترهات بی‌حاصل، به غایت مرام واصل نتوان شد» و او را از نزد خود براند.
روابط ملا محمد با محمد شاه و ناصرالدین شاه حسنه بود و آن دو احترام خاصی برای او قائل بودند. محمد شاه یک بار به رسم خلعت به او
عصا و عبایی
هدیه داد و اظهار محبت نمود.
در
۱۲۶۷ق که ناصرالدین شاه به همراه
امیر کبیر به کاشان آمد. حاج ملا محمد و علمای کاشان تا یک منزل به استقبال آنان رفتند. در
۱۲۷۱ق نیز که حاج ملا محمد به همراه پسرش میرزا جلال‌الدین پس از زیارت
حضرت ثامن الائمه (علیه‌السّلام) به تهران وارد شد در منزل صدر اعظم (
میرزا آقاخان نوری) فرود آمد و به دیدار ناصرالدین شاه رفت و شاه نیز در روز
عید غدیر از او بازدید کرد و او را حشمتی بزرگ نهاد و همراهان او را به تشریفات ملکی و عطای خسروانی خرسند داشت.
حاج ملا محمد از مشایخ شیخ جعفر شوشتری بود و چندین کتاب تألیف کرد، از جمله :
انوار التوحید، در
کلام؛
المراصد، در مسائل مهم
اصول؛
مشارق الاحکام، در برخی از قواعد مهم
فقه.
ملا محمد در ۲۳
محرم ۱۲۹۷ق در هشتاد و دو سالگی در کاشان درگذشت و در جوار پدرش دفن شد.
•
دانشنامه‌های انقلاب اسلامی و تاریخ اسلام، فرهنگنامه علمای مجاهد، برگرفته از مقاله «ملا محمد نراقی». • نرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
