• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ملامحمد ممقانی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


ملامحمد مَمَقانی، از فقها و وعاظ مجاهد ایران در قرن سیزدهم هجری می‌باشد.


پدرش زین العابدین نام داشت و خود از اهالی ممقان (از توابع تبریز) بود. او سه پسر عالم و فاضل داشته است. میرزا محمدتقی متخلص به نیر که پسر دوم او بود و پس از پدر، به لقب وی «حجه الاسلام» معروف گردید.

از زندگی و تحصیلات او اطلاع روشنی در دست نیست،‌ اما به نوشته نادرمیرزا (از معاصران او) ‌در کتاب تاریخ و جغرافی دارالسلطنه تبریز،‌ وی روزگاری دراز، رئیس شیخیه می بود… محدث و واعظ و فقیه بود. سخت نیکو وعظ و تذکیر دادی. او را حجه الاسلام گفتندی». اعتمادالسلطنه نیز در المآثر و الآثار او را «از مشاهیر مشایخ شعبه شیخیه» می داند و آقا بزرگ در الذریعه، وی را از شاگردان شیخ احمد احسایی برشمرده است. معلم حبیب آبادی نیز در مکارم الآثار می نویسد که او «از علمای معروف بوده و در فقه و فلسفه و تخلق به ملکات فاضله و حسن بیان از نوادر به شمار می‌آمده است».

در ۱۲۴۱ ق وی از جمله علمای‌ آذربایجان بود که به همراه گروه کثیری از علمای شیعه سراسر‌ایران و عراق، فتوای جهاد بر ضد روس‌ها صادر کردند و در ماه محرم ۱۲۴۲ ق ـ چنانکه در شرح حال حاج ملا احمد نراقی آمده است ـ وی و حاج ملا احمد نراقی و گروه دیگری از علما در میان لشکریان‌ایران روضه خوانی می کردند و آنان را به جهاد بر ضد روس، به فرماندهی عباس میرزا ولیعهد، ترغیب می نمودند.
در ۱۲۶۳ ق که سید علی محمد باب را برای مناظره با علمای تبریز آوردند،‌ حاج ملا محمد ممقانی و حاج ملا محمود نظام العلما با او مناظره کردند که باب به تناقض گویی و پریشان گویی پرداخت و بی سوادی و بی اطلاعی او بر همگان آشکار شد و در شعبان ۱۲۶۵ ق، حاج ملا محمد و آقا سیدحسین یزدی و آقا سیدمحمد حسن زنوزی، فتوای قتل باب و ملا علی بشرویه‌ای را صادر کردند و سپس آن دو به قتل رسیدند.

سپهر در گذشت او را در آذربایجان و در ۱۲۶۸ ق و نادر میرزا و شیخ آقابزرگ تهرانی در ۱۲۶۹ ق و تراجم الرجال نیز در روز جمعه ۷ صفر ۱۲۶۹ ق نوشته اند.
[۱] سیف، عبدالرضا، ادبیات در جنگ‌های‌ایران و روس،ص۳۳.
[۲] سیف، عبدالرضا، ادبیات در جنگ‌های‌ایران و روس،ص۳۸.
[۳] امین عاملی، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۱۰، ص۴۵.    
[۴] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج۹، ص۱۲۴۱.    
[۵] جهانگیر میرزا، تاریخ نو، ص۳۰.
[۶] نادر میرزا، تاریخ و جغرافیای دارالسلطنه تبریز، ص۱۵۹.
[۷] حسینی، أحمد، تراجم الرجال، ج۱، ص۵۰۰.    
[۸] بامداد، مهدی، شرح حال رجال‌ایران، ج۳، ص۲۸۹-۲۹۰.
[۹] صنیع‌الدوله، محمد حسن، المآثر و الآثار، ج۱، ص۲۱۷.
[۱۰] عقیقی بخشایشی، عبدالرحیم، مفاخر آذربایجان، ج۱، ص۵۱۸.
[۱۱] معلم حبیب آبادی، میرزا محمد علی، مکارم الآثار، ج۶، ص۱۹۳۸.
[۱۲] سپهر کاشانی، محمدتقی، ناسخ التواریخ، سلاطین قاجاریه، ج۳، ص۹۰۹-۹۱۲.
[۱۳] سپهر کاشانی، محمدتقی، ناسخ التواریخ، سلاطین قاجاریه، ج۳، ص۱۰۷۵.
[۱۴] سپهر کاشانی، محمدتقی، ناسخ التواریخ، سلاطین قاجاریه، ج۳، ص۱۱۹۷.


۱. ↑ سیف، عبدالرضا، ادبیات در جنگ‌های‌ایران و روس،ص۳۳.
۲. ↑ سیف، عبدالرضا، ادبیات در جنگ‌های‌ایران و روس،ص۳۸.
۳. ↑ امین عاملی، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۱۰، ص۴۵.    
۴. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج۹، ص۱۲۴۱.    
۵. ↑ جهانگیر میرزا، تاریخ نو، ص۳۰.
۶. ↑ نادر میرزا، تاریخ و جغرافیای دارالسلطنه تبریز، ص۱۵۹.
۷. ↑ حسینی، أحمد، تراجم الرجال، ج۱، ص۵۰۰.    
۸. ↑ بامداد، مهدی، شرح حال رجال‌ایران، ج۳، ص۲۸۹-۲۹۰.
۹. ↑ صنیع‌الدوله، محمد حسن، المآثر و الآثار، ج۱، ص۲۱۷.
۱۰. ↑ عقیقی بخشایشی، عبدالرحیم، مفاخر آذربایجان، ج۱، ص۵۱۸.
۱۱. ↑ معلم حبیب آبادی، میرزا محمد علی، مکارم الآثار، ج۶، ص۱۹۳۸.
۱۲. ↑ سپهر کاشانی، محمدتقی، ناسخ التواریخ، سلاطین قاجاریه، ج۳، ص۹۰۹-۹۱۲.
۱۳. ↑ سپهر کاشانی، محمدتقی، ناسخ التواریخ، سلاطین قاجاریه، ج۳، ص۱۰۷۵.
۱۴. ↑ سپهر کاشانی، محمدتقی، ناسخ التواریخ، سلاطین قاجاریه، ج۳، ص۱۱۹۷.


دانشنامه‌های انقلاب اسلامی و تاریخ اسلام، فرهنگنامه علمای مجاهد، برگرفته از مقاله «ملامحمد ممقانی».    


رده‌های این صفحه : تراجم | درگذشتگان سده 13 (قمری) | علمای تبریز | علمای شیعه | علمای قرن سیزدهم | علمای مجاهد
جعبه ابزار