مقتل سلیمان بن احمد طبرانی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مقتل سلیمان بن احمد طبرانی، از مباحث مرتبط به تاریخ‌نگاری
عاشورا و مقتل‌نگاری است. این مقتل، یکی از مقاتل قرن چهارم هجری و نگاشته
سلیمان بن احمد طبرانی است. در حال حاضر هیچ نسخه‌ای از این کتاب در دسترس نیست.
مقتل‌نگاری نوعی از تاریخ‌نگاری است که به طور خاص به شرح و بسط جزئیات
شهادت امام حسین (علیه‌السّلام) و یارانش در واقعه
کربلا می‌پردازد. این روایت‌ها که در ابتدا به صورت شفاهی نقل می‌شدند، بعدها به صورت مکتوب نیز ثبت و ضبط شده و به عنوان "مقتل الحسین" شناخته می‌شوند. قرن چهارم همچون قرن سوم به لحاظ تعداد مقاتل و نگاشته‌های مربوط به واقعه کربلا اوج دوره مقتل‌نگاری و نگاشته‌های‌عاشورایی محسوب می‌شود. البته نگارش مقتل نیز هم چون دیگر شاخه‌های علوم، تحت تاثیر فضای پدید آمده در این‌قرن برای نگارش آثار مختلف، از جمله مجامع حدیثی بود. در این قرن تلاش‌های ارزنده‌ای در مقتل‌نگاری، هم ازسوی شیعیان و هم توسط سنّیان صورت گرفت که بعضاً دست مایه آثار بعدی قرار گرفت که در این میان، بخش بسیار اندکی به دست ما رسیده و غالب آنها از بین رفته‌اند. یکی از این مقاتل، مقتل الحسین (علیه‌السّلام)؛ نگاشته
سلیمان بن احمد حافظ طبرانی است.
ابوالقاسم طبرانی (متوفای ۳۶۰ق)، یکی از معروف‌ترین تاریخ‌نگاران و رجالیون عامه در قرن سوم و چهارم قمری و صاحب کتاب معجم الکبیر بود. وی برای فراگیری
حدیث، به مناطق مختلف سرزمین اسلامی سفر کرد و سرانجام در سال ۳۶۰ قمری پس صد و اندی سال زندگی در
اصفهان درگذشت.
سلیمان طبرانی آثار بسیاری در موضوعات مختلف داشت. دو اثر بزرگ روایی او به نام‌های
المعجم الکبیر و
المعجم الاوسط مشهور هستند.
ابن منده (۴۷۵ق) در شرح حال طبرانی در میان تالیفات او از کتابی به نام مقتل الحسین، یاد کرده است.
این کتاب در بستر زمان، از بین رفته است و اثری از آن نیست؛ اما آنچه وجود دارد و منتشر شده است، متن استخراج شده از جلد سوم کتاب المعجم الکبیر طبرانی است
که ابتدا با تحقیق
سید عبدالعزیز طباطبایی در ضمن کتابی با عنوان الحسین و السنة چاپ شده است. این کتاب دارای ۱۴۸ روایت است که هریک به بخشی از زندگی و فضایل
امام حسین (علیه‌السّلام)، حادثه
کربلا و حوادث خارق العاده پس از شهادت حضرت، پرداخته است. همچنین محمد شجاع ضیف الله این بخش را تحقیق و به صورت جدا، با عنوان مقتل الحسین بن علی بن ابی طالب چاپ کرده است. امتیاز کار محمد شجاع نسبت به کار طباطبایی، آن است که وی سی روایت مربوط به امام حسین (علیه‌السّلام) را افزوده است. طبیعی است که نمی‌توان به متن استخراج شده، مقتل به معنای معمول و مصطلح، اطلاق کرد؛ اما چون گزارش‌های یادشده از قدمت خاصی برخوردار است و طبرانی آنها را به صورت مسند نقل کرده، شایان توجه، و درخور مطالعه و بررسی است.
• پیشوایی، مهدی، مقتل جامع سیدالشهداء، ج۱، ص۴۶.
