مفسران صحابه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مفسران
صحابه به صحابه دارای آرای تفسیری اطلاق می‌شود.
«مفسران صحابه» به کسانی می‌گویند که باواسطه یا بی واسطه از
رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم مطلب می‌شنیدند و در ضمن، مشاهدات خود از اسباب نزول و هم چنین نظر خود درباره
تفسیر قرآن را برای دیگران نقل می‌کردند.
مشهورترین آن‌ها عبارتند از: خلفای اربعه؛
ابن مسعود ؛
ابن عباس ؛
ابی بن کعب ؛
زید بن ثابت ؛
ابوموسی اشعری ؛
عبدالله بن زبیر .
البته افراد دیگری نیز در زمینه تفسیر سخن گفته‌اند که شهرت آنان و همچنین روایاتی که از آنان در این باره نقل شده، از ده نفر فوق کمتر است؛ مانند:
انس بن مالک ،
ابوهریره ،
عبدالله بن عمر ،
جابر بن عبدالله و
عایشه .
بدیهی است که صحابه از نظر فهم قرآن و تعداد
روایات منقول، برابر نیستند. ذهبی در این باره می‌گوید: روایات تفسیری
علی بن ابی طالب علیه‌السّلام از خلفای اربعه بیشتر است. و همچنین روایات تفسیری ابن عباس، ابن مسعود و ابی بن کعب به دلیل نیاز مردم، توانایی آنان و خصوصیات دیگر، فراوان است.
سپس ذهبی خصوصیات ویژه امام علی علیه‌السّلام و این چهار صحابی بزرگ را در موارد ذیل می‌داند:
۱. وسعت آگاهی در لغت عرب؛
۲. احاطه بر اسالیب زبان عرب؛
۳. بهره مندی از
اجتهاد شخصی؛
۴. همدمی و هم کلامی فراوان با
رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم؛
۵. آشنایی با حوادث هنگام نزول
آیات .
البته مؤلف کتاب، ابن عباس را از برخی ویژگی‌ها استثنا می‌کند؛ زیرا ایشان در
زمان رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم جوان بود.
ذهبی در بررسی شرح حال مفسران صحابه به چهار نفر پرداخته و از بیان شان تفسیری
ابوبکر ، عمر،
عثمان ، زید بن ثابت، ابوموسی اشعری و ابن زبیر اجتناب کرده است. شایان ذکر است که برخی از علما در پی تعریفی خاص از صحابه هستند و می‌گویند صحابی کسی است که با
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در یک زمان و
مکان زندگی کرده، با تعلیمات او نیز هماهنگ بوده، از بوته آزمایش موفق به در آمده و تا هنگام
مرگ بر عقیده خود استوار مانده باشد؛ مانند:
سلمان و
اباذر . بنابراین تعریف، اسامی مفسران صحابه تغییر خواهد کرد (به کتاب تفسیر و مفسران استاد معرفت مراجعه شود).
تفسیر صحابه .
فرهنگ‌نامه علوم قرآن، برگرفته از مقاله «مفسران صحابه».
