مغالطه تفصیل مرکب
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مغالطه تفصیل مرکب، یکی از اقسام مغالطه لفظ مرکب بوده و به‌معنای اشتباه ناشی از تفصیل
محمول مرکب است.
مغالطه لفظی به دو قسم
مغالطه لفظ مرکب و
مغالطه لفظ مفرد تقسیم می‌شود؛ مغالطه تفصیل مرکب از اقسام مغالطه لفظ مرکب است.
منظور از تفصیل مرکب این است که گاهی استناد یک
محمول مرکب بر
موضوع درست است، اما تفصیل دادن و جدا کردن اجزای آن محمول باعث می‌شود به نتیجه نادرست و مغالطه‌آمیزی برسیم. مانند: عدد پنج زوج و فرد است یعنی مشتمل بر عدد زوج و فرد است که صادق است اما اگر گمان کنیم که دو محمول به موضوع نسبت داده‌ایم، یکی اینکه: عدد پنج زوج است و دیگری این که: عدد پنج فرد است در این جا دچار
مغالطه شده‌ایم. این مغالطه هنگامی واقع می‌شود که ترکیب و تالیفی در عبارت باشد اما فرض شود که ترکیب وجود ندارد. در این هنگام،
حکم قضیه، بر حسب ترکیب صادق است و بر حسب تفصیل و تحلیل کاذب پس صدق قضیه مشروط به مرکب بودن عبارات آن است. به این مناسبت این مغالطه را مغالطه تفصیل مرکب نامیده‌اند.
کسی که حکم قضیه را در قضایایی از این قبیل، بر حسب تفصیل و تحلیل لحاظ کند، یعنی ترکیب آن را نادیده بگیرد، مغالطه کرده است. مانند پنج زوج و فرد است که به طور ترکب حمل آن بر عدد ۵ صحیح است و حمل تنها زوج بر آن، به توهم صحت انفراد و انفصال، کاذب است. واو عاطفه در این مثال برای دلالت بر "جمع اجزاء" می‌باشد پس افاده ترکیب می‌کند و چون از آن "جمع صفات" فهمیده شود "مغالطه تفصیل مرکب" نامیده می‌شود.
مترادف‌های مغالطه تفصیل مرکب، عبارت است از "مغالطه اشتراک تالیف" و "مغالطه توهم عدم ترکیب" و "غلط توهم عدم ترکیب".
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:
• مظفر، محمدرضا، المنطق.
• خندان، على‌اصغر، مغالطات.
• مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.
• علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید.
• خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.
پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «مغالطه تفصیل مرکب»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۴/۲۰.
