معنای عرفانی باد
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در
اصطلاحات صوفیه ، معانی خاصی برای
باد مطرح شده است.
در بعضی
فرهنگ‌نامه‌ها ،
باد در شمار
اصطلاحات صوفیه و به معنای
نصر ضروری الهی برای همه
موجودات و موافق‌‌ترین اسم برای حال
سالک آمده است.
برخی نیز آن را به دگرگونیِ دل از حالی به
حال دیگر معنا کرده‌اند. این دگرگونی اگر از
مشرق و
عالم وحدت باشد آن را «باد صبا» و اگر از
مغرب و
عالم کثرت باشد «باد دبور» می‌گویند.
برخی به نقل از
تذکرة الاولیاء گفته‌اند: باد صبا، بادی است که از زیر
عرش می‌وزد
هم‌چنین
باد صبا را نفحه‌ای رحمانی از شرق
عالم روح دانسته‌اند که به
خیر و
نیکی بر می‌انگیزد
و زمینه پذیرش و موافقت با
شرع را فراهم می‌آورد.
باد دبور را با ویژگی مخالف باد صبا شناسانده و آن را زمینه‌ساز چیرگی
هوای نفس و مخالفت با شرع دانسته‌اند.
از باد صبا و «باد دبور» با واژه‌های «
صبا »
و «
دبور »
نیز یاد شده است.
در اصطلاحات صوفیان واژه «
نسیم » هم آمده است که معنایی نزدیک به باد صبا دارد و آن را به وزیدن
باد عنایت معنا کرده‌اند.
برای بعضی کاربردهای واژه باد در
مثنوی معنوی معانی گوناگونی از جمله خواست،
قدرت ،
عنایت و
نصرت خداوندی را بازگو کرده‌اند.
در روی‌کرد
تفسیر عرفانی قرآن هم، برای باد معناهای گوناگونی بازگو شده است.
این معانی بیش‌تر در تفسیر آیاتی آمده است که باد را بشارت دهنده
رحمت خداوند می‌داند.
سلمی در
تفسیر آیه ۵۷
اعراف : ۷
از بعضی نقل می‌کند که هر بادی گونه‌ای از رحمت را می‌پراکند؛ مثلا باد
توبه رحمت
محبت را بر
قلب می‌پراکند و بادهای
خوف ،
رجاء ،
قرب و
شوق ، هریک به ترتیب، رحمتِ
هیبت ،
انس ،
شوق و شعله‌های
شیفتگی را می‌پراکنند.
سلمی برای بادهای بشارت دهنده معناهای دیگری نیز نقل کرده است که بعضی از آن‌ها عبارت است از: بادهای
پشیمانی پیشاپیش توبه،
بادهای قدرت بشارت دهنده به منازل انس، بادهای
فضل خداوند بشارت دهنده به نجات از
عدل او، بادهای
شفقت خداوند به سوی قلب‌های
اولیایش ،
بادهای فضل خداوند پیشاپیش انوار معرفتش و بادهای
کرم خداوند بر قلب‌های بندگان برگزیده‌اش.
سلمی
ریح طیبه را بادهای کرم خداوند معنا کرده‌است که بر سالکان راه شوق و
قرب خداوند می‌وزد و
خشنودی آنان را از این عنایت و رعایتِ خداوند در پی دارد و
ریح عاصف را جلوه‌ای از
قدرت خداوند می‌داند تا این سالکان را به
فنا برساند.
ابن عربی باد را به
نفحات الهی و
ربّانی معنا کرده است که قلب‌ها را زنده
می‌کند،
صفا می‌دهد و استعداد پذیرش
تجلیات را فراهم‌می‌آورد.
میبدی در معنای چند آیه
باد را باد عنایت
و گاهی هم باد شادی
و رعایت
نام نهاده است که از افق و کانون عنایت می‌وزد؛ هم‌چنین در تفسیر آیه ۲۲
حجر: ۱۵
تعبیر بادهای کرم را که بر اسرار
عارفان می‌وزد آورده است.
الامثال فی القرآن الکریم؛ انوار التنزیل و اسرارالتأویل، بیضاوی؛ البحر المحیط فی‌التفسیر؛ التبیان فی تفسیر القرآن؛ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم؛ تفسیر القرآن العظیم، ابن‌کثیر؛ التفسیر القرآن الکریم، ابن‌عربی؛
تفسیرالقمی؛ التفسیر‌الکبیر؛ تفسیر کنزالدقائق و بحرالغرائب؛ جامع البیان عن تأویل آی القرآن؛ الجامع لاحکام القرآن، قرطبی؛ الجواهر فی تفسیر القرآن الکریم؛ جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام؛ حقائق التفسیر؛ الدرالمنثور فی التفسیر بالمأثور؛ روض الجنان و روح‌الجنان؛ شرح اصطلاحات تصوف؛ الشفاء (طبیعیات)؛ الصحاح تاج اللغة و صحاح العربیه؛ فتح القدیر؛ فرهنگ فارسی؛ الفقه علی المذاهب الاربعه؛ الکشاف (طبیعیات)؛ کشف‌الاسرار و عدة‌الابرار؛ لسان العرب؛ لغت‌نامه؛ مثال‌های زیبای قرآن؛ مجمع البحرین؛ مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن؛ مجموعه آثار، بازرگان؛ معارف قرآن؛ المعجم الاحصائی لالفاظ القرآن الکریم؛ المعجم المفهرس لالفاظ القرآن الکریم؛ مفردات الفاظ القرآن؛ موسوعة‌کشاف اصطلاحات الفنون و‌العلوم؛ موسوعة مصطلحات التصوف الاسلامی؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ النکت و‌العیون، ماوردی.
دانشنامه موضوعی قرآن.
