معذرت (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَعْذِرَت:
(یَوْمَ لا یَنْفَعُ الظّٰالِمینَ مَعْذِرَتُهُمْ) مَعْذِرَت: به معنی «عذرخواهی و پوزش» و جمع آن
«معاذر» است و از مادّه
«عذر» به معنی طلب
عفو کردن از
گناه گرفته شده است.
در این
آیه به تعبیر تازه‌ای درباره
روز قیامت برخورد می‌کنیم که آن روز، روز رسوایی و بدبختی
کافران و
ظالمان است، می‌فرماید:
«همان روزی که عذرخواهی ظالمان سودی نمی‌بخشد و
لعنت خدا مخصوص آن‌هاست و خانه و جایگاه بد نیز به آن‌ها تعلّق دارد.»
از یکسو عذرخواهی آن‌ها در برابر
گواهان به جایی نمی‌رسد و رسوایی در آن محضر بزرگ دامانشان را می‌گیرد. از سوی دیگر از
رحمت خدا دورند و لعنت که همان بعد معنوی از رحمت است گریبان‌گیرشان می‌شود و از سوی سوم از نظر جسمانی نیز در
شکنجه و عذابند و در بدترین جایگاه در
آتش دوزخ.
به موردی از کاربرد
مَعْذِرَت در
قرآن، اشاره می‌شود:
(یَوْمَ لا یَنفَعُ الظّالِمینَ مَعْذِرَتُهُمْ وَ لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَ لَهُمْ سُوءُ الدّارِ) (روزی که عذرخواهی ستمکاران سودی به حالشان نمی‌بخشد و لعنت و دوری از رحمت الهی و جایگاه بد برای آنان است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
ظاهر اینکه مصدر را بر فاعل آن اضافه کرده و فرموده معذرتهم -معذرتشان و نفرموده: ان یعتذروا- اینکه عذر بخواهند، این است که در آن روز به نوعی معذرت خواهند خواست و اما اینکه در
سوره مرسلات فرموده
(هذا یَوْمُ لا یَنْطِقونَ وَ لا یؤْذَنُ لَهُمْ فَیَعْتَذِرونَ) مربوط به بعضی از مراحل روز قیامت است و باید آن را این طور معنا کنیم، برای اینکه آیات دیگری هست که دلالت می‌کند بر اینکه روز قیامت مردم تا اندازه‌ای حرف می‌زنند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «معذرت»، ج۳، ص۱۳۲-۱۳۳.
