• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

معجم المصطلحات البلاغیة و تطورها (کتاب)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



«معجم المصطلحات البلاغیة و تطورها»، اثر احمد مطلوب، فرهنگ‌نامه اصطلاحات رایج در فن بلاغت است.



«معجم المصطلحات البلاغیة و تطورها»، اثر احمد مطلوب، فرهنگ‌نامه اصطلاحات رایج در فن بلاغت است که به زبان عربی نوشته شده و تدوین آن، در سال ۱۴۰۷ ق / ۱۹۸۷ م، به پایان رسیده است.

نویسنده، علم بلاغت را مانند سایر علوم لغت عربی، در خدمت قرآن کریم دانسته و این امر، انگیزه وی از تدوین اثر حاضر بوده است.
[۱] معجم المصطلحات البلاغیة و تطورها، احمد مطلوب، متن کتاب، ص۷.



کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و اصطلاحات به ترتیب حروف الفبا، از الف شروع و تا یاء ادامه یافته است.

این فرهنگ‌نامه، شامل اصطلاحات و لغات مربوط به فصاحت، بلاغت، معانی، بیان و بدیع می‌باشد.
[۲] معجم المصطلحات البلاغیة و تطورها، احمد مطلوب، مقدمه کتاب، ص۸.


نویسنده، در تدوین این فرهنگ‌نامه، سالیان دراز و متمادی، زحمت کشیده است و از مصادر فراوانی استفاده نموده است.
[۳] معجم المصطلحات البلاغیة و تطورها، احمد مطلوب، مقدمه کتاب، ص۵.


۲.۱ - مصادر

از جمله مصادری که نویسنده در نگارش این اثر، از آن‌ها استفاده کرده است، عبارتند از: «الإتقان فی علوم القرآن» جلال‌الدین سیوطی؛ «إحکام صنعة الکلام» محمد بن عبدالغفور کلاعی اشبیلی اندلسی؛ «اخبار البحتری» ابوبکر محمد بن یحیی الصولی؛ «الأدب الصغیر» عبدالله بن مقفع؛ «أسرار البلاغة» عبدالقاهر الجرجانی؛ «الإشارة إلی الإیجاز فی بعض انواع المجاز» عزالدین عبدالعزیز بن عبدالسلام؛ «البدیع فی نقد الشعر» اسامة بن منقذ؛ «بدیع القرآن» ابن ابی‌الاصبع المصری؛ «بدیعیات الآثاری»؛ «البرهان فی علوم القرآن» بدرالدین محمد بن عبدالله زرکشی؛ «البرهان فی وجوه البیان» ابوالحسین اسحاق بن ابراهیم بن سلیمان بن وهب الکاتب؛ «الجامع الکبیر فی صناعة المنظوم من الکلام و المنثور» ضیاءالدین ابن اثیر و... .
[۴] معجم المصطلحات البلاغیة و تطورها، احمد مطلوب، متن کتاب، ص۶۷۶.



در مقدمه، ضمن بررسی جایگاه علم بلاغت در میان سایر علوم، به نکاتی پیرامون کتاب، اشاره شده است.

نویسنده، در مورد هر واژه، ابتدا معنای لغوی آن را بررسی نموده و سپس، به معنای اصطلاحی آن پرداخته و ضمن تعریف آن واژه، به آیات، روایات و اشعار عربی مربوط به آن واژه، اشاره کرده است.

۳.۱ - اصطلاحات

این فرهنگ‌نامه، دربردارنده حدودا هزار و صد اصطلاح می‌باشد که از جمله آن‌ها، می‌توان به اصطلاحات زیر اشاره نمود:

ائتلاف؛ ابداع؛ ابدال؛ ایهام؛ اتساع؛ اتکاء؛ اجازه؛ احاله؛ اختراع؛ اختلاس؛ بدل؛ بدیع؛ بدیعیات؛ برائة؛ براعة؛ براعة الاستهلال؛ بلاغة؛ بلیغ؛ بیان؛ بسط؛ تأسیس؛ تأکید؛ تألیف؛ تأنیس؛ تبدیل؛ تبلیغ؛ تبیین؛ تتبیع؛ تجاهل عارف؛ تجنیس؛ جامع؛ جحد؛ جمع؛ جناس و انواع مختلف آن و...

در پایان کتاب، به منابع و مراجعی که برای اطلاعات بیشتر، می‌توان بدان‌ها مراجعه نمود، اشاره شده است.
[۵] معجم المصطلحات البلاغیة و تطورها، احمد مطلوب، متن کتاب، ص۶۷۷.



فهرست موضوعات و مصادر مورد استفاده نویسنده، در انتهای کتاب آمده است.

پاورقی‌ها بیشتر به ذکر منابع اختصاص یافته است.


۱. معجم المصطلحات البلاغیة و تطورها، احمد مطلوب، متن کتاب، ص۷.
۲. معجم المصطلحات البلاغیة و تطورها، احمد مطلوب، مقدمه کتاب، ص۸.
۳. معجم المصطلحات البلاغیة و تطورها، احمد مطلوب، مقدمه کتاب، ص۵.
۴. معجم المصطلحات البلاغیة و تطورها، احمد مطلوب، متن کتاب، ص۶۷۶.
۵. معجم المصطلحات البلاغیة و تطورها، احمد مطلوب، متن کتاب، ص۶۷۷.




نرم‌افزار ادبيات عرب، مرکز تحقيقات کامپيوتری علوم اسلامی.




جعبه ابزار