معجم الأفعال المتداولة (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«معجم الافعال المتداوله و مواطن استعمالها» اثر سید محمد حیدری از
فرهنگ لغت‌های
عربی به
عربی است که ترجمه ی افعال مورد نیاز یک متعلم را در یک جلد منتشر کرده است و آن را به والدین خود اهداء نموده است.
مولف در این کتاب سعی کرده که ترجمه ی افعال متداول و مورد استعمال، را در کتابش ذکر و از آوردن
افعال غریب پرهیز کند. وی بر همین اساس، کتاب را معجم افعال متداوله نامگذاری کرده است.
عدم تشخیص افعال لازم و متعدی و یا متعدی و مطاوعه توسط افراد غیر
عرب و نیز نبود معجمی که دانشجویان بتوانند به راحتی به واژگان جدید مورد استعمال دست یابند، انگیزه تالیف این اثر را در مولف ایجاد کرده است.
کتاب بر اساس
حروف هجائیه به سبک معجم‌های متداول امروزی با
حرف همزه شروع و به یاء خاتمه یافته است. مولف، مرجع کتابش را «معجم الوسیط» قرار داده و افعال را از آن استخراج کرده است. ذکر افعال، شواهد و مثال‌ها و پاورقی بخش‌هایی است که می‌توان درباره هر یک از افعال مشاهده نمود.
کتاب با دو مقدمه شروع شده که مقدمه اول از ناشر است و در آن به جایگاه، اهمیت و نیاز به آموزش
زبان عربی ، را مورد بررسی قرار داده است. در مقدمه دوم که مقدمه مولف است محتویات کتاب و وجه نامگذاری کتاب و چند نکته ی مهم برای وارد شدن به متن کتاب بیان شده است.
واژگان کتاب با حرف همزه شروع شده و اولین واژه‌ای که ترجمه می‌کند «ابده» می‌باشد و آن را به «یوبده الله الناس فی الجنه» توضیح داده و آن را به (یخلدهم) ترجمه نموده است. و کتاب را با ترجمه ی «یوده» به معنای «یود الصیدلی الدواء» و برای توضیح بیشتر آن «ادخل فی ترکیبه الیود»؛ یعنی در ترکیب دارویش ید اضافه کرد،
ترجمه نموده است.
نویسنده ترجمه افعال را در چند بخش انجام داده است. وی افعال ثلاثی را به وزن ماضی و مضارع و با اوزان مشهورش ذکر کرده است. مولف برای تمییز افعال لازم از متعدی و همچنین متعدی از مطاوعه علاماتی ذکر کرده است. افعال متعدی را به وسیله ضمیر «ه» از لازم جدا کرده است، مثل «ضربه ضربا» و افعال لازم خالی از این خصیصه می‌باشند مثل: «قام قیاما».
اگر فعلی برای متعدی شدنش به
حروف جاره نیاز داشته باشد، حرف جر آن را بین پرانتز بعد از فعل ذکر نموده است «نظره- نظرا (الیه)».
همچنین افعال دو مفعولی را به وسیله لفظ «ایاه» متذکر شده است؛ مثل «علمه ایاه».
همچنین افعالی که بیش از یک فاعل دارند (مثلا افعالی که بر وزن تفاعل) به آخر آن «ا» اضافه می‌شود؛ مثلا «تضاربا» و اگر فعلی از غیر ذوی العقول صادر شده باشد. آخر آن تای تانیث ساکنه «ة» اضافه شده است؛ مانند: «هدهدة» به معنای صدای هدهد می‌باشد.
قسمت دوم به جایگاه استفاده افعال پرداخته که شامل:
آیات قرآن و جملاتی که می‌توان معنای مورد نظر را از واژه استخراج کرد. در این قسمت برای وضوح بیشتر فعل از مترادفات آن استفاده کرده است و آن را در پرانتز قرار داده است.
قسمت سوم که پاورقی کتاب است شامل شواهدی از
قرآن و آدرسهای متن و همچنین توضیحاتی است که خواننده را به معنای فعل راهنمایی می‌کند.
نرم افزار قاموس، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
