معجم احادیث الامام المهدی (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«معجم احادیث
الامام المهدی علیه‌السلام»، مجموعه‌ای است در ۸ جلد به
زبان عربی درباره
امام مهدی علیه‌السلام .
کتاب معجم احادیث
الامام المهدی (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف)، یکی از منابع روایی معاصر
مهدویت است.
موسوعه حاضر حاصل کار گروهی از پژوهشگران «مؤسسه معارف اسلامی»
قم است که زیر نظر حجت الاسلام شیخ علی کورانی تهیه گردیده است.
پژوهشگران این
موسوعه، عبارتند از آقایان:
محمدجعفر طبسی، محمدجواد طبسی، سید صالح مدرسی، نجم الدین طبسی، عبادالله تهرانی، عزت الله مولائی، حامد عبدالخالق، محمدامین پورامینی.
مجموعه حاضر در هشت جلد تنظیم گردیده است: جلد نخست مشتمل بر سخن ناشر «مؤسسة المعارف الاسلامیة» و نیز مقدمه هیئت علمی بر چاپ اول و دوم
کتاب می‌باشد. جلد اول و دوم و سوم این مجموعه، به
احادیث نبوی و جلد چهارم تا ششم آن به احادیث ائمه علیه‌السلام و نیز توقیعات حضرت مهدی (علیه‌السلام) اختصاص داده شده است.
جلد هفتم نیز به روایاتی اختصاص یافته که طی آن‌ها
ائمه علیه‌السلام آیاتی را به
امام مهدی (علیه‌السلام)
تأویل و
تفسیر نموده‌اند.
جلد هشتم هم حاوی فهرست‌های این مجموعه است.
این
موسوعه حاوی ۱۸۶۱
حدیث از
احادیث و
روایات منقول از
پیامبر اکرم و ائمه (علیهم‌السلام) درباره
مهدی موعود (علیه‌السلام) و مسائل مربوط به زندگی و
غیبت ایشان است که بر اساس ۴۰۰ منبع از منابع و مصادر روایی
شیعه و
اهل سنت سامان‌دهی شده و در آن پس از نقل هر حدیث، نخست به شرح و بیان مفردات و لغات آن پرداخته شده و سپس تمام مصادر آن همراه با
اختلاف نسخ و منابع به طور مفصل بیان شده است.
لازم به
ذکر است، آن چه در این
کتاب گردآوری شده، تمام احادیثی نیست که در آن‌ها به ضرورت وجود
امام در هر زمانی تصریح شده و یا در آن‌ها به نام‌های ائمه دوازده گانه و از جمله
امام مهدی (علیه‌السلام) تصریح گردیده است؛ بلکه تنها نمونه‌ای از آن‌ها انتخاب گردیده و در این
موسوعه فراهم آمده است.
در این
کتاب، در غالب موارد متن
حدیث از قدیمی‌ترین منبع نقل گردیده؛ به جز مواردی که به منبع قدیمی تر دست‌رسی نبوده و یا دلیلی برای نقل از منبع متاخرتر وجود داشته است. همچنین منابع هر حدیث بر اساس ترتیب زمانی، مرتب گردیده و برای این منظور سال درگذشت مولف منبع، ملاک تقدم و تأخر قرار گرفته و چنانچه در سال درگذشت مولفی اختلاف نظر وجود داشته به
ظن و نیز
قرائن موجود بسنده شده است. همچنین منابع شیعی و سنی از یکدیگر تفکیک شده است.
نویسندگان مجموعه حاضر، برای احادیث وارده شماره مسلسلی را در نظر گرفته‌اند؛ ازاین‌رو احادیث نبوی این مجموعه بالغ بر ۵۶۰ مورد و بقیه احادیث بیش از ۱۳۰۰ مورد است.
علاوه بر این در نقل احادیث
تسلسل منطقی آن‌ها نیز مدنظر قرار گرفته بدین معنا که ابتدا احادیث مربوط به مرحله قبل از
ظهور، سپس احادیث مربوط به شخصیت حضرت مهدی (علیه‌السلام) و... ذکر گردیده است.
مجموعه حاضر فاقد پاورقی است. هر یک از مجلدات کتاب در انتهای خود فهرست مطالب را در برگرفته و جلد هشتم آن به فهرست‌ها اختصاص یافته و مشتمل بر فهرست‌های ذیل می‌باشد:
فهرست
آیات، اعلام و
کنیه‌ها و [لقب|القاب]]
اهل بیت و نیز
انبیاء و اوصیاء (علیه‌السلام)، احادیث، موضوعات، اعلام و کنیه‌ها و القاب
خلفا و پادشاهان و نیز مردان و زنان، اقوام و فرق و گروه‌ها و طوائف،
ملل و نحل،
فرشتگان و
جنیان،
احکام فقهی،
فتنه‌ها و
جنگ‌ها و وقایع بزرگ، اماکن، ابزار و آلات جنگی، جوارح و اعضاء، بیماری‌ها، خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها، لباس‌ها، زمان‌ها، سال‌ها، ارقام و اعداد، ستارگان و برج‌ها،
حیوانات و
پرندگان و
حشرات، درختان و
میوه‌ها و
گیاهان، سنگ‌ها و معادن، کوه‌ها و جزیره‌ها، دریاها و رودها و چاه‌ها،
اشعار و فهرست منابع.
این
کتاب، حاوی بیش از دو هزار
روایت در موضوعات مختلف و متنوع مربوط به
حضرت مهدی (علیه‌السلام) است.
این
روایات، با نگاه به چهارصد منبع قدیم و جدید، چاپ شده و خطی و اعم از سنی و شیعی گردآوری شده است.
در مقدمه کوتاه کتاب شش مطلب یادآوری شده است:
۱. ضرورت نگارش کتاب و توضیح آن؛
۲. معرفی مجلدات کتاب؛
۳. ضرورت استفاده از
رایانه در علوم حدیث؛
۴. میزان ارزش
احادیث مهدویت؛
۵. بیان تفاوت بین نسخه‌های کتب
حدیث و گله از دست بردن نااهلان در کتاب‌های حدیث؛
۶. روش استفاده از این معجم.
نویسندگان، دربارۀ هدف خود از
تدوین کتاب گفته‌اند:
ما می‌خواهیم کتابی پدید آوریم که هر جست‌وجوگر در موضوع
امام مهدی (علیه‌السلام) از آن بی‌نیاز نبوده؛ ولی آن کتاب او را از هر کتاب دیگر بی‌نیاز کند.
از امتیازات چشمگیر کتاب، این است که نشان می‌دهد
شیعه و
اهل سنت، هر دو بر ظهور حضرت مهدی (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف) در
آخر الزمان توافق دارند و
اختلاف این دو
مذهب، در دو چیز است:
شیعه، حضرت مهدی (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف) را فرزند
امام حسن عسکری (علیه‌السلام) و از نسل
امام حسین (علیه‌السلام) می‌دانند؛ ولی بیشتر اهل سنت حضرت مهدی (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف) را از نسل
امام حسن مجتبی (علیه‌السلام) می‌پندارند؛
شیعه معتقد است
حضرت مهدی (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) در سال ۲۵۵ ق زاده شده و اکنون در حال
غیبت به سر می‌برد؛ ولی بیشتر اهل سنت می‌گویند آن حضرت، هنوز متولد نشده است.
معجم احادیث
الامام المهدی (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف) مستندات اهل سنت را نشان داده و پاسخ آن و نقاط ضعف
استدلال آن‌ها را روشن کرده است. این کتاب،
روایات بسیاری در بیان اوصاف و نسب و شمایل
حضرت مهدی (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) نقل کرده است که دیگر جایی برای شبهات اهل سنت باقی نمی‌گذارد.
از دیگر ویژگی‌های این
کتاب، گستردگی و گوناگونی موضوعات آن است. افزون بر
احادیث مربوط به دوازده‌گانه بودن
امامان و احادیث لزوم شناخت
امام زمان و...،
روایات مقدمات و اشراط السّاعة، یأجوج و مأجوج، دابة الارض،
رجعت و... نیز به صورت مفصل
ذکر شده است.
احادیث بیان‌کننده
تاریخ آخرالزمان و پیش از ظهور، شخصیت
حضرت مهدی (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) و شمایل آن حضرت،
حرکت و چگونگی ظهور و... از مهم‌ترین موضوعات کتاب است.
شاید مهم‌ترین امتیاز این کتاب، تتبع فراوان و استخراج هر
حدیث از مصدرهای مختلف و متنوع است.
فرهنگ‌نامه مهدویت، سلیمیان، خدامراد، ص۴۰۳، برگرفته از مقاله «معجم احادیث الامام المهدی». نرم افزار کتاب‌خانه مهدویت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
