مطر (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَطَر (به فتح میم و طاء) از
واژگان قرآن کریم به معنای باران است. در قرآن كريم فقط در
آیه ۱۰۲ سوره نساء مَطَر به معنى باران معمولى آمده و در بقيّه آیات همه در باريدن سنگ عذاب است. از مشتقات مطر که در آیات قرآن آمده،
مُمْطِر (به ضم میم و سکون میم و کسر طاء) به معنای باران‌دهنده است.
مَطَر به معنای باران است. در
قاموس و
اقرب گفته: «المَطَرُ: ماءُ السَّحابِ»
در
مفردات گفته: «الماء المنسكب.»
در اقرب الموارد گويد: فعل مَطَر در خير و رحمت و فعل امطر در عذاب و شرّ گفته می‌شود.
به نظر قاموس، امطر فقط در عذاب گفته می‌شود.
راغب آن را به لفظ قيل آورده است.
ناگفته نماند در
قرآن کریم فقط در يک محلّ مَطَر به معنى باران معمولى آمده:
(لا جُناحَ عَلَيْكُمْ إِنْ كانَ بِكُمْ أَذىً مِنْ مَطَرٍ أَوْ كُنْتُمْ مَرْضى أَنْ تَضَعُوا أَسْلِحَتَكُمْ) (و اگر از باران ناراحتيد، و يا بيمار و مجروح هستيد،
گناهی بر شما نيست كه سلاح‌هاى خود را بر زمين بگذاريد.)
و بقيّه همه در باريدن سنگ عذاب و فعل آن همه از باب افعال است. نحو:
(وَ أَمْطَرْنا عَلَيْهِمْ حِجارَةً مِنْ سِجِّيلٍ) (بارانى از سنگ به صورت گِل‌هاى متحجّر بر آن‌ها فرو ريختيم.)
مگر در آيه «مُمْطِرُنا» كه خواهد آمد.
در آياتى نظير:
(وَ أَمْطَرْنا عَلَيْهِمْ مَطَراً فَساءَ مَطَرُ الْمُنْذَرِينَ) (سپس بارانى از سنگ بر آن‌ها فرو ريختيم و همگى زير آن مدفون شدند.)
مراد از «
مَطَراً» كه نكره آمده مطر عجيب و به خصوصى است كه همان سنگ‌هاى باريده باشد.
مُمْطِر به معنای باران‌دهنده است.
(قالُوا هذا عارِضٌ مُمْطِرُنا) (گفتند: اين ابرى است كه بر ما مى‌بارد.)
گفتند: اين ابر ظاهرى است كه به ما باران دهنده است در اين آيه «امطر» در باران معمولى و باران رحمت به كار رفته است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «مَطَر»، ج۶، ص۲۶۱.
