«آیة الله مصطفی نورانی اردبیلی»، در سال ۱۳۰۵ ش، در روستای «تقی دیزج»، از توابع اردبیل ، در یک خانواده روحانی دیده به جهان گشود. پدرش، به نام ملا شکر الله، از علمای آن سامان و اولین استادش نیز به شمار می‌رفت. او، الفبای علوم را از وی فراگرفت. پس از وی، برادر بزرگش، به نام ملا عیسی که او نیز از علمای دین بود، بهره برد، سپس یکی از علمای آن سامان، به نام میرزا عبد الحسین واعظی ، به وی صرف و نحو را آموخت و در سن هفده سالگی، به مدرسه ملا ابراهیم اردبیلی وارد می‌شود و از محضر علمایی مانند شیخ ابراهیم کلانتر ، محمد صادق نمینی ، حاج شیخ غفور ، شیخ غلام حسین مجتهد و سید ناصر مشکینی ، دروس سطح را به پایان برد.
مرحوم آیة الله نورانی، در سال ۱۳۳۳ ش، وارد حوزه نجف می‌شوند و از دروس آیات عظام آقای حکیم، آقای خویی، آقای شیرازی، آقای شاهرودی، آقای اصطهباناتی و آقای حلی، علی التناوب استفاده کرده و پس از مدتی به قم بازگشته و دوباره از درس آیات عظام آقای بروجردی و امام بهره‌ها برد و تقریرات درس امام را به رشته تحریر درآورد و در همین ایام، با اشاره ایشان، شرح مکاسب را تالیف و منتشر نمود.
مرحوم آیة الله نورانی، با تاسیس مؤسسه‌ای به نام مکتب اهل بیت علیه‌السّلام ، بنیان یک حرکت علمی و تحقیقاتی را از حدود چهل سال قبل، پایه گذاری نمودند. قبل از تاسیس مؤسسه، شبانه روز، مشغول تحقیق، تالیف و تدریس بود و ناگفته نماند اولین اثر وی در سن بیست و پنج سالگی با انتشار کتاب « العقد و الحل » آغاز شد. فعالیت‌هایی که در مؤسسه انجام گرفت، در دو بخش است: بخش اول، کتب حوزه را تشکیل می‌دهد که شامل صرف ، نحو ، منطق ، بلاغت ، درایه ، رجال ، قواعد فقه ، فلسفه ، اصول فقه و غیره می‌شود. بخش دوم، علوم اسلامی است که با علوم روز تطبیق شده و شامل اقتصاد ، روان شناسی ، جامعه شناسی ، ریاضیات ، طبیعیات و طب است چنان که دایرة المعارف طب اسلامی، بر اساس آیات و روایات و تطبیق آنها با طب قدیم و جدید با روش علمی، در بیش از ده هزار صفحه تنظیم است.
سرانجام آن عالم ربانی و جلیل القدر که در زهد و ورع و تقوا و احراز کمالات معنوی و اخلاقی نمونه‌ای از علمای سلف بود و عمر پربرکت خویش را در ترویج علوم اهل بیت علیه‌السّلام سپری نمود، در سن هفتاد و هفت سالگی، در تاریخ ۸ آبان ۱۳۸۲ ش، مطابق با رمضان المبارک ۱۴۲۴ ق، بعد از نماز ظهر و عصر به لقاء الله نائل آمد. جنازه شریفش را بعد از تغسیل و تکفین و طواف در حرم حضرت معصومه علیه‌السّلام ، در قبرستان شیخان به خاک سپردند.
