مشیخة الفقیه (شیخ صدوق)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

ابن بابویه قمی، محمد بن علی ملقب‌ به‌ شیخ‌ صدوق‌ (ح‌ ۳۰۵-۳۸۱ق‌/ح‌۹۱۷-۹۹۱م‌)، محدث‌ و فقیه‌ بزرگ‌ شیعه امامیه‌، وی صاحب مشیخة الفقیه است.

---

شیخ صدوق در کتاب من لایحضره الفقیه، برای اختصار در سند، اوایل اسناد اغلب روایات را حذف نموده است و برای رفع نقصان موجود در اسناد، در آخر همین کتاب، المشیخة را که در بردارنده طریق خود به هر یک از راویانی است که روایت را از وی نقل نموده، تهیه و تنظیم کرده است.

---

شرح‌های تالیف شده بر این مشیخه عبارت‌اند از:
شرح محمد تقی مجلسی اصفهانی (م ۱۰۷۰ ق).
شرح سید هاشم بحرانی توبلی اصفهانی (م ۱۱۰۷ ق) با عنوان تعریف رجال من لا یحضره الفقیه.
شرح علی بن حسن خراسانی (زنده در ۱۱۱۰ ق).
شرح یاسین بلادی بحرانی (م ق ۱۲) با عنوان معین النبیه فی رجال من لا یحضره الفقیه.
شرح سید عبدالله کبیر عاملی اصفهانی (م ۱۲۴۳ ق).
شرح محمدحسن بروجنی (زنده در ۱۲۵۷ ق).
شرح سید محمد حسین طباطبایی تبریزی (م ۱۲۹۴ ق).
شرح سید میرزا محمدهاشم چهارسوقی (م ۱۳۱۸ ق).
شرح میرزا یحیی مستوفی اصفهانی (م ۱۳۲۶ ق).
شرح سیدحسن موسوی آل خرسان نجفی (ق ۱۴).
شرح عباس حاجیانی دشتی با عنوان نخبة المقال فی تمییز الاسناد والرجال.
شرح محمدجعفر شمس الدین.

---

در «ترتیب» مشیخه کتاب من لا یحضره الفقیه، این کتاب‌ها تالیف شده‌اند:
ترتیب حسن بن زید الدین عاملی (صاحب معالم) (م ۱۰۱۱ ق).
ترتیب عبدالحی بن محمد یزدی (زنده در ۱۰۵۵ ق).
ترتیب فخر الدین طریحی (م ۱۰۸۵ ق).
ترتیب علاء الدین محمد گلستانه (م ۱۱۱۰ ق).
در تکمیل این مشیخه و مشیخه التهذیب و کتاب من لا یحضر، مرحوم محمدعلی آل کشکول (م ۱۳ ق)، کتابی رابا عنوان حدیقة النظار (/ الانظار) فی مشیخة الفقیه والتهذیب والاستبصار، تالیف نموده است.
محقق تهرانی در الذریعه این کتاب را فهرست نموده است.

---