مشاهدات
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مشاهدات، یکی از
اصطلاحات به‌کار رفته در
علم منطق بوده و به‌معنای قضایای حاصل از
حواس ظاهری یا باطنی است.
مشاهدات، از اقسام
قضایای یقینی بدیهی است که
عقل به سبب
حواس ظاهری یا
حواس باطنی بدان حکم می‌کند. در مشاهدات به مجرد
تصور موضوع و
محمول آن‌ها،
یقین به حکم پیدا نمی‌شود بلکه محتاج به مساعدت و معاونت "حس" است.
حس بر دو نوع است: حس ظاهر و حس
باطن. حس ظاهر شامل پنج قسم است: بینایی، شنوایی، چشایی، بویایی و بساوایی یا لامسه.
قضایای یقینی که از طریق
حواس ظاهره بدست می‌آید بنام
حسیات نامیده می‌شود. مانند: خورشید نورانی است. نخستین آگاهی که برای
انسان حاصل می‌شود، همین آگاهی‌های حسی است.
و قضایای یقینی که از طریق
حواس باطن به دست می‌آید به نام
وجدانیات نامیده می‌شود مانند: ما فکر داریم، ترس داریم….
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:
• مظفر، محمدرضا، المنطق.
• خوانساری، محمد، منطق صوری.
• خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.
• مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.
• قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه.
پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «مشاهدات»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۴/۱۶.
