مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
این کتاب نوشته
علی بن جعفر ، فرزند
امام جعفر صادق علیه‌السّلام است که شامل مجموعه سؤالاتی است که علی بن جعفر از برادر بزرگوار خویش
امام موسی کاظم علیه‌السّلام نموده است همراه با جوابهای آن حضرت. کتاب مسائل علی بن جعفر از اصول چهار صد گانه، و از اصول معتبر میان فقهای
شیعه به شمار می‌آید که در بسیاری از کتابهای روایی و معتبر به آن استناد شده است.
شیخ عباس قمی در کتاب «سفینة البحار» در این باره می‌فرماید: «مؤلف این کتاب، علی بن جعفر، رابطه بسیار نزدیکی با
امام موسی کاظم علیه‌السّلام داشته و معارف فراوانی از
علوم دین را از آن حضرت بهره برده است. این کتاب، کتابی است مشهور که مؤلف در آن سؤالاتی از
امام علیه‌السّلام پرسیده و آنها را همراه با جوابشان در این کتاب آورده است.
نجاشی در این باره می‌گوید: «علی بن جعفر دارای یک کتاب است و آن کتابی است در
حلال و
حرام » و در جای دیگر نام آن را «مسائل علی بن جعفر» ذکر می‌کند.
شیخ مفید در این باره می‌فرماید: «مؤلف این کتاب پیوسته همراه برادر خود
امام موسی بن جعفر علیه‌السّلام بوده و
روایات فراوانی را از ایشان روایت کرده است.»
در زمان
امامت امام موسی کاظم علیه‌السّلام
هارون الرشید ، خلیفه عباسی، بر کشورهای اسلامی حکومت می‌کرد. در آن زمان
ظلم و جور و خفقان شدیدی بر ممالک اسلامی سایه افکنده بود و کمتر کسی امکان و یا جرات دستیابی به چشمه زلال معرفت را، که از خانه
اهل بیت رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم جاری بود داشت، در این هنگام علی بن جعفر برادر کوچک
امام موسی کاظم علیه‌السّلام با دلی پاک و روحی استوار این رسالت بزرگ الهی را بر دوش پذیرفت تا تشنگان معارف علوم آل محمد صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم را از چشمه گوارای آن سیراب گرداند و واسطه‌ای گشت تا سؤالات شیعیان آن
زمان را به
امام موسی کاظم علیه‌السّلام برساند و پاسخ را به آنها برگرداند. همچنین پنجره‌ای باشد که نور امامت از آن بر
ظلمت زدگان دوران روشنی افکند. وی مجموعه سؤالات خود را به همراه جواب آنها در این کتاب ارزشمند جمع آوری نمود تا از طریق روات معتبر شیعه در اختیار آیندگان و علاقه مندان به علوم محمد و آل محمد قرار گیرد.
این کتاب شامل
احکام شرعی مثل
طهارت ، صلوة،
احکام مسجد ،
نماز جمعه و عید، زکات،
خمس ،
روزه ،
حج ،
نکاح ،
طلاق و دیگر ابواب فقهی است. همچنین مستدرکات آن نیز شامل مباحثی در امامت و فضل ائمه علیهم‌السّلام و نکات اخلاقی می‌باشد.
این کتاب دارای دو نسخه مبوب، یعنی بر طبق ابواب
فقه و غیر مبوب، یعنی غیر مرتب بر ابواب فقه می‌باشد که هم اکنون هر دو نسخه آن موجود می‌باشد. این دو نسخه از نظر مسائل مطرح شده با هم اختلاف‌هایی دارند زیرا نسخه مبوب دارای ۵۳۳ مساله و غیر مبوب دارای ۴۲۹ مساله می‌باشد که در برخی از مسائل نیز با هم مشترک نمی‌باشند.
علاوه بر این کتاب، سؤالات فراوان دیگری نیز از علی بن جعفر از
امام موسی کاظم علیه‌السّلام در منابع روایی ما موجود می‌باشد که در این دو نسخه مطرح نشده است و این خود موجب گردید تا مستدرکات مسائل علی بن جعفر نیز در آخر کتاب به آن ضمیمه گردد که در سه بخش احکام شرعی و فضایل
ائمه علیهم‌السّلام و اخلاقیات می‌باشد.
۱. نسخه‌ای در کتابخانه
آستان قدس رضوی که تاریخ نگارش آن ۶۸۶ هجری و به خط محمد بن حسین مازندرانی است.
۲. نسخه‌ای در کتابخانه حضرت
آیت‌الله مرعشی نجفی که به خط محمد بن سعید بن محمد معانی بحرانی می‌باشد.
۳. نسخه‌ای در کتابخانه علامه محقق، سید محمد علی روضاتی که با خط نسخ بسیار زیبا نگاشته شده است.
نرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
