• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مروق (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: مروق (مفردات نهج البلاغه (جلد ۲))
مقالات مرتبط: خوارج.


مُروق (به ضم میم) از واژگان نهج البلاغه به معنای نفوذ تير در هدف و خارج شدن از آن سوى می‌باشد. از مشتقات آن کلمه در نهج البلاغه، مَرَقَ‌ من الدِين يعنى از دين خارج شد به علت بدعتى يا ضلالتى و مارِقين (به کسر راء) از دين خارج شوندگان كه خوارج بودند. این کلمه هفت بار در نهج‌ البلاغه آمده است.


مُروق
[۱] قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۹۷۳.    
[۲] طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۵، ص۲۳۵.    
به معنای نفوذ تير در هدف و خارج شدن از آن سوى می‌باشد. مَرَقَ‌ من الدِين يعنى از دين خارج شد به علت بدعتى يا ضلالتى.
[۳] شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۵، ص۱۹۵.    
مارِقين (به کسر راء) از دين خارج شوندگان كه خوارج بودند.

چنان‌كه حضرت علی (علیه‌السّلام) می‌فرمايد: «أَنَا حَجِيجُ الْمَارِقِينَ، وَ خَصِيمُ الْمُرْتَابِينَ، عَلَى كِتَابِ اللهِ تُعْرَضُ الاَْمْثالُ، وَ بِمَا فِي الصُّدُورِ تُجَازَى الْعِبَادُ»
[۴] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۳۶، خطبه ۷۴.    
[۵] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ص۱۲۱، خطبه ۷۳.    
[۶] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۰۳، خطبه ۷۵.    
«حجيج» به معنای دليل‌آور و خصم است. «من خصم خوارج و دشمن بيعت‌شكنان شکّاک هستم، كارهاى متشابه بر کتاب خدا عرضه مى‌شود (آن‌چه مطابق آن باشد پيروى مى‌گردد) و مردم در مقابل نيّت خود مجازات مى‌شوند.»
[۷] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۴۱، خطبه ۷۵.    
[۸] ابن میثم بحرانی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۴۴۵.    
(شرح‌های خطبه:
[۹] ابن میثم بحرانی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۴۴۶.    
[۱۰] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۳، ص۲۲۸.    
[۱۱] هاشمی خویی، حبیب‌الله‌، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۵، ص۲۲۸.    
[۱۲] ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۶، ص۱۷۰.    
)
محمد عبده در ذيل اين كلام گويد: آن حضرت خوارج را با برهان قاطع بريد و پيروزشان شد و آن حضرت در كارهايش بر حكم قرآن عمل كرد هر كس ملتزم به احكام قرآن باشد به خود حق نمى‌دهد كه به آن جناب اشكالى وارد كند.
[۱۳] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ص۱۲۱، خطبه ۷۳.    

و نيز فرموده: رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) مرا به قتال اهل تجاوز، بيعت‌شكن و اهل فساد امر فرمود: «فَأَمَّا النَّاكِثُونَ فَقَدْ قَاتَلْتُ، وَ أَمَّا الْقَاسِطُونَ فَقَدْ جَاهَدْتُ، وَ أَمَّا الْمَارِقَةُ فَقَدْ دَوَّخْتُ»
[۱۴] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۷۲، خطبه ۱۹۲.    
[۱۵] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۸۱، خطبه ۱۹۰.    
[۱۶] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۰۰، خطبه ۱۹۲.    
«با ناکثان جنگيدم، با قاسطان نبرد كردم و مارقین‌ را كوبيدم.»
[۱۷] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۶۷، خطبه ۱۹۲.    
[۱۸] ابن میثم بحرانی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۲۰.    
(شرح‌های خطبه:
[۱۹] ابن میثم بحرانی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۲۳.    
[۲۰] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۷، ص۴۸۸.    
[۲۱] هاشمی خویی، حبیب‌الله‌، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۲، ص۲۴.    
[۲۲] ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۳، ص۱۸۲.    
)
درباره ملائکه فرموده: «وَ المَارِقَةُ مِنَ السَّماءِ العُلْيَا أَعْنَاقُهُمْ»
[۲۳] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۱، خطبه ۱.    
[۲۴] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ص۱۳، خطبه ۱.    
[۲۵] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۱، خطبه ۱.    
«گردن‌هايشان در بلندى از آسمان دنيا گذشته و بالا رفته است.»
[۲۶] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۷، خطبه ۱.    
[۲۷] ابن میثم بحرانی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ص۲۹۰.    
(شرح‌های خطبه:
[۲۸] ابن میثم بحرانی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ص۳۴۵.    
[۲۹] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۴، ص۱۱۷.    
[۳۰] هاشمی خویی، حبیب‌الله‌، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲، ص۳۲.    
[۳۱] ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغة، ص۹۱.    
)
و حضرت فرموده: «لاَ تَمْرُقُوا مِنْهَا، وَ لاَ تَبْتَدِعُوا فِيهَا... فَإنَّ أَهْلَ الْمُرُوقِ مُنْقَطَعٌ بِهمْ عِنْدَ اللهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ.»
[۳۲] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۹۱، خطبه ۱۷۶.    
[۳۳] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۱۳، خطبه ۱۷۱.    
[۳۴] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۵۳، خطبه ۱۷۶.    
«از طريق حق خارج نشويد و در آن بدعت نگذاريد كه از دين خارج شوندگان روز قیامت از خدا بريده‌اند.»
[۳۵] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۹۱، خطبه ۱۷۶.    
[۳۶] ابن میثم بحرانی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۶۴۴.    
(شرح‌های خطبه:
[۳۷] ابن میثم بحرانی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۶۵۶.    
[۳۸] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۶، ص۵۶۹.    
[۳۹] هاشمی خویی، حبیب‌الله‌، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۲۰۸.    
[۴۰] ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۲۷.    
)

این کلمه در هفت مورد در نهج البلاغه آمده است.
[۴۱] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۳۶، خطبه ۷۴.    
[۴۲] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۷۲، خطبه ۱۹۲.    
[۴۳] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۱، خطبه ۱.    
[۴۴] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۹۱، خطبه ۱۷۶.    


۱. ↑ قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۹۷۳.    
۲. ↑ طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۵، ص۲۳۵.    
۳. ↑ شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۵، ص۱۹۵.    
۴. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۳۶، خطبه ۷۴.    
۵. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ص۱۲۱، خطبه ۷۳.    
۶. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۰۳، خطبه ۷۵.    
۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۴۱، خطبه ۷۵.    
۸. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۴۴۵.    
۹. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۴۴۶.    
۱۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۳، ص۲۲۸.    
۱۱. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله‌، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۵، ص۲۲۸.    
۱۲. ↑ ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۶، ص۱۷۰.    
۱۳. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ص۱۲۱، خطبه ۷۳.    
۱۴. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۷۲، خطبه ۱۹۲.    
۱۵. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۸۱، خطبه ۱۹۰.    
۱۶. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۰۰، خطبه ۱۹۲.    
۱۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۶۷، خطبه ۱۹۲.    
۱۸. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۲۰.    
۱۹. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۲۳.    
۲۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۷، ص۴۸۸.    
۲۱. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله‌، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۲، ص۲۴.    
۲۲. ↑ ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۳، ص۱۸۲.    
۲۳. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۱، خطبه ۱.    
۲۴. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ص۱۳، خطبه ۱.    
۲۵. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۱، خطبه ۱.    
۲۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۷، خطبه ۱.    
۲۷. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ص۲۹۰.    
۲۸. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ص۳۴۵.    
۲۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۴، ص۱۱۷.    
۳۰. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله‌، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲، ص۳۲.    
۳۱. ↑ ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغة، ص۹۱.    
۳۲. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۹۱، خطبه ۱۷۶.    
۳۳. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۱۳، خطبه ۱۷۱.    
۳۴. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۵۳، خطبه ۱۷۶.    
۳۵. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۹۱، خطبه ۱۷۶.    
۳۶. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۶۴۴.    
۳۷. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۶۵۶.    
۳۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۶، ص۵۶۹.    
۳۹. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله‌، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۲۰۸.    
۴۰. ↑ ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۲۷.    
۴۱. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۳۶، خطبه ۷۴.    
۴۲. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۷۲، خطبه ۱۹۲.    
۴۳. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۱، خطبه ۱.    
۴۴. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۹۱، خطبه ۱۷۶.    


• قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «مروق»، ج۲، ص۹۷۳.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 1 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 176 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 192 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 74 نهج البلاغه
جعبه ابزار