• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مراحل حکم

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


مراتب مختلف حکم شرعی را گویند که به معنای چگونگی شکل گیری حکم و رسیدن آن به مکلف می‌باشد.


در مراتب شکل گیری حکم اختلاف است؛ عده‌ای معتقدند حکم دو مرتبه دارد:
۱. مرتبه جعل و انشا ؛
۲. مرتبه فعلیت .
[۱] محاضرات فی اصول الفقه، خویی، ابوالقاسم، ج۵، ص (۳۲۹-۳۲۸).    


۱.۱ - نظر محقق خراسانی

برخی دیگر هم چون مرحوم « محقق خراسانی » معتقدند حکم شرعی چهار مرحله دارد:
۱. مرحله اقتضا ؛ یعنی شارع مصالح و مفاسدی راکه در ذات اشیا وجود دارد و زمینه جعل حکم بر اساس آنها فراهم می‌گردد، در نظر می‌گیرد؛
۲. مرحله انشا، که شارع طبق همان مصالح و مفاسد، احکام مناسبی را قانون گذاری می‌کند؛
۳. مرحله فعلیت، و آن مرحله اعلان و وادار نمودن مکلف به انجام فعل و یا ترک آن است؛
۴. مرحله تنجز یا تنجیز ، و آن مرحله‌ای است که حکم به مکلف رسیده و برای ترک آن عذری ندارد.
[۲] درر الفوائد فی الحاشیة علی الفرائد، آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، ص۷۰.    
[۳] منتقی الاصول، روحانی، محمد، ج۴، ص۹۳.    
[۴] مصباح الاصول، خویی، ابوالقاسم، ج۲، ص۴۶.    
[۵] بحوث فی علم الاصول، صدر، محمد باقر، ج۴، ص (۱۹۵-۱۹۴).    
[۶] المحصول فی علم الاصول، سبحانی تبریزی، جعفر، ج۳، ص (۱۱۹-۱۱۸).    
[۷] نهایة الاصول، بروجردی، حسین، ص۱۳۲.    
[۸] مبانی حقوق اسلامی (مختلف الاصول)، بروجردی، محمد، ص (۱۸۴-۱۸۳).
[۹] الوصول الی کفایة الاصول، شیرازی، محمد، ج۲، ص۳۵۳.
[۱۰] الوصول الی کفایة الاصول، شیرازی، محمد، ج۱، ص۵۴۱.
[۱۱] تهذیب الاصول، سبزواری، عبدالاعلی، ج۲، ص (۱۸-۱۷).
[۱۲] کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد، ج۴، ص۴۹.
[۱۳] سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۱۰، ص۱۰۰.
[۱۴] سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۶، ص۱۶۸.


۱. ↑ محاضرات فی اصول الفقه، خویی، ابوالقاسم، ج۵، ص (۳۲۹-۳۲۸).    
۲. ↑ درر الفوائد فی الحاشیة علی الفرائد، آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، ص۷۰.    
۳. ↑ منتقی الاصول، روحانی، محمد، ج۴، ص۹۳.    
۴. ↑ مصباح الاصول، خویی، ابوالقاسم، ج۲، ص۴۶.    
۵. ↑ بحوث فی علم الاصول، صدر، محمد باقر، ج۴، ص (۱۹۵-۱۹۴).    
۶. ↑ المحصول فی علم الاصول، سبحانی تبریزی، جعفر، ج۳، ص (۱۱۹-۱۱۸).    
۷. ↑ نهایة الاصول، بروجردی، حسین، ص۱۳۲.    
۸. ↑ مبانی حقوق اسلامی (مختلف الاصول)، بروجردی، محمد، ص (۱۸۴-۱۸۳).
۹. ↑ الوصول الی کفایة الاصول، شیرازی، محمد، ج۲، ص۳۵۳.
۱۰. ↑ الوصول الی کفایة الاصول، شیرازی، محمد، ج۱، ص۵۴۱.
۱۱. ↑ تهذیب الاصول، سبزواری، عبدالاعلی، ج۲، ص (۱۸-۱۷).
۱۲. ↑ کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد، ج۴، ص۴۹.
۱۳. ↑ سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۱۰، ص۱۰۰.
۱۴. ↑ سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۶، ص۱۶۸.


فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۷۱۶، برگرفته از مقاله «مراحل حکم».    




جعبه ابزار