• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مراحل حکم

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مراتب مختلف حکم شرعی را گویند که به معنای چگونگی شکل گیری حکم و رسیدن آن به مکلف می‌باشد.



در مراتب شکل گیری حکم اختلاف است؛ عده‌ای معتقدند حکم دو مرتبه دارد:
۱. مرتبه جعل و انشا ؛
۲. مرتبه فعلیت .

۱.۱ - نظر محقق خراسانی

برخی دیگر هم چون مرحوم « محقق خراسانی » معتقدند حکم شرعی چهار مرحله دارد:
۱. مرحله اقتضا ؛ یعنی شارع مصالح و مفاسدی راکه در ذات اشیا وجود دارد و زمینه جعل حکم بر اساس آنها فراهم می‌گردد، در نظر می‌گیرد؛
۲. مرحله انشا، که شارع طبق همان مصالح و مفاسد، احکام مناسبی را قانون گذاری می‌کند؛
۳. مرحله فعلیت، و آن مرحله اعلان و وادار نمودن مکلف به انجام فعل و یا ترک آن است؛
۴. مرحله تنجز یا تنجیز ، و آن مرحله‌ای است که حکم به مکلف رسیده و برای ترک آن عذری ندارد.
[۸] مبانی حقوق اسلامی (مختلف الاصول)، بروجردی، محمد، ص (۱۸۴-۱۸۳).
[۹] الوصول الی کفایة الاصول، شیرازی، محمد، ج۲، ص۳۵۳.
[۱۰] الوصول الی کفایة الاصول، شیرازی، محمد، ج۱، ص۵۴۱.
[۱۱] تهذیب الاصول، سبزواری، عبدالاعلی، ج۲، ص (۱۸-۱۷).
[۱۲] کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد، ج۴، ص۴۹.
[۱۳] سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۱۰، ص۱۰۰.
[۱۴] سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۶، ص۱۶۸.



۱. محاضرات فی اصول الفقه، خویی، ابوالقاسم، ج۵، ص (۳۲۹-۳۲۸).    
۲. درر الفوائد فی الحاشیة علی الفرائد، آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، ص۷۰.    
۳. منتقی الاصول، روحانی، محمد، ج۴، ص۹۳.    
۴. مصباح الاصول، خویی، ابوالقاسم، ج۲، ص۴۶.    
۵. بحوث فی علم الاصول، صدر، محمد باقر، ج۴، ص (۱۹۵-۱۹۴).    
۶. المحصول فی علم الاصول، سبحانی تبریزی، جعفر، ج۳، ص (۱۱۹-۱۱۸).    
۷. نهایة الاصول، بروجردی، حسین، ص۱۳۲.    
۸. مبانی حقوق اسلامی (مختلف الاصول)، بروجردی، محمد، ص (۱۸۴-۱۸۳).
۹. الوصول الی کفایة الاصول، شیرازی، محمد، ج۲، ص۳۵۳.
۱۰. الوصول الی کفایة الاصول، شیرازی، محمد، ج۱، ص۵۴۱.
۱۱. تهذیب الاصول، سبزواری، عبدالاعلی، ج۲، ص (۱۸-۱۷).
۱۲. کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد، ج۴، ص۴۹.
۱۳. سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۱۰، ص۱۰۰.
۱۴. سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۶، ص۱۶۸.



فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۷۱۶، برگرفته از مقاله «مراحل حکم».    



جعبه ابزار