مدخل إلی تفسیر القرآن و علومه (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«مدخل الی تفسیر القرآن و علومه» تالیف
دکتر عدنان محمد زرزور، استاد و رئیس بخش
تفسیر و
حدیث دانشگاه قطر می‌باشد که در سال ۱۴۱۶ ه-. ق به
زبان عربی جهت فراگیری دانش پژوهان رشته تفسیر قرآن در دانشگاه نگارش یافته است.
احتیاج به شناخت
پرودگار- که بر همگان لازم است- بی نیاز از
علوم قرآنی، شناخت تاریخ قرآن و آشنایی با تعابیر و معانی و اسرار
اعجاز قرآن نمی‌باشد لذا مؤلف فراگیری مطالب این کتاب را به پژوهشگران توصیه می‌نماید.
شیوایی، سادگی، اختصار، دقت در استناد به همراه سیر منظم منطقی و استدلالی با تعابیر جدید در تدوین، بررسی مباحث با استعانت از
ادله عقلیه و
نقلیه و کتب معروف و معتبر مدون در
علوم تفسیر و قرآن و بهرگیری از آثار
علماء تاریخ، تفسیر، علوم قرآنی به همراه شواهد قرآنی و اتخاذ نتایج علمی در خلال بحثها، بررسی لغوی و اصطلاحی الفاظ و توضیح و دقت در ریشه آنها، ایراد بعضی پرسش‌ها و جواب آنها از مسائل و نکاتی است که در نگارش کتاب، سعی در رعایت آنها شده است.
فصول و ابواب کتاب پیرامون دو محور می‌باشد:
اول: تاریخ قرآن کریم یا به عبارت دیگر قطعی بودن نصوص قرآنی و بررسی تاریخی قرآن از ادیان سابق.
دوم: اعجاز قرآن، علوم تفسیری معاصر که ارتباط مستقیم در تعاملات، تفسیر، فهم و درک قرآن دارد.
ایشان کلام کوتاهی از قرآن و لغت عربی نیز دارد که در آن گوشه‌ای از خصوصیات زبان عربی و علت نزول قرآن در بین اعراب و مبعوث شدن
نبی اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم از بین ایشان و نسل آنها را بررسی می‌کنند. همچنین از تاثیر قرآن در عالم خارج و داخل عرب، عظمت و
شرافت و جاودانگی قرآن بحث کرده‌اند.
گزارش محتوا پس از مقدمه مباحث در چهار باب مطرح شده است.
در مورد قرآن و زبان عربی: به عقیده مولف نزول قرآن به زبان عربی دلالت بر فضیلت بیانی این
زبان دارد و مبعوث شدن پیامبر در بین اعراب دلالت بر وجود برخی طبایع انسانی است نه قومی. اثر قرآن در لغت عربی: قرآن با قوه دافعه‌اش،
عراق،
شام، مصر و سائر بلاد آفریقای شمالی را عرب کرده است. و با قوه نگهدارنده، زبان عربی را از تغییرات حفظ کرده است. نگارنده اثر قرآن در
تمدن و فرهنگ اسلامی بررسی کرده و این دو را مرهون
دین اسلام داند.
مؤلف پس از تعریف قرآن و فرق آن با
حدیث می‌فرماید: «قرآن کلام معجزی است که بر پیامبر نازل شده و پیامبر متعبد به تلاوت آن بوده است». در کتب
یهود و
نصاری خلط و
تحریف صورت گرفته و نبود همین کاستی درقرآن باعث مزیت قرآن و دین اسلام است. مدت نزول قرآن ۲۳ سال است و علت تدریجی بودن آنرا قوت قلب پیامبر، تسهیل حفظ آن و
عثمان بن عفوان را عامل مؤثر در جمع آوری قرآن می‌داند.
در بحث اعجاز قرآن پس از بررسی جنبه تاریخی و موضوعی اعجاز قرآن می‌فرمایند: بیان قرآن دلیل بر اعجاز و آسمانی بودن آن است. ایشان فواصل قرآنی و التزام به حروف، کلمات، صیغه‌ها، سجع، تکرار
قصص و... را از اجزاء اعجاز قرآن می‌داند.
به عقید مؤلف اگر در آیات، لغت غریبی بود مستمعین متذکر می‌شدند. قرآن به لغت و اسلوب بلاغی عرب نازل شد و آنها مفاهیم
آیات را می‌فهمیدند سپس به کشفیات علمی و تاکید بر عدم معارضه قرآن و اسلام با دانش آموختن اشاره می‌کنند. نگارنده تفسیر قرآن را فقط در سایه یقینات، صحیح می‌دانند. و پس از بیان
تفسیر بیانی و علمی،
سوره فجر و عادیات را تفسیر کرده و موضوع اساسی آنرا توجه به وجود
خداوند ، بعث، با تصویر حسی و تحلیلی می‌داند.
در آخر کتاب فهرست موضوعات آمده و در پاورقی به آدرس آیات، روایات، منابع و بعضی نکات اشاره شده است.
نرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
