مخاطبان قرآن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
از برخی
روایات چنین استفاده شده است که مخاطبان
قرآن فقط
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و
امامان معصوم علیه‌السّلام هستند.
برای نمونه، زید شحام از
امام باقر علیه‌السّلام روایت می‌کند که آن حضرت خطاب به قتادة بن دعامه (فقیه اهل بصره) با لحن توبیخ آمیز می‌فرماید: به من خبر رسیده است که قرآن را تفسیر می‌کنی… اگر به استنباط شخصی یا به استناد اقوال سایر مردم چنین می‌کنی، خود و دیگران را هلاک کرده‌ای؛ زیرا قرآن را تنها کسی می‌فهمد که مخاطب آن است (انما یعرف القرآن من خوطب به).
اما
قول مشهور آن است که قرآن برای عموم مردم نازل شده است و همه مردم مخاطب قرآن هستند و احادیثی که نوعی اختصاص از آن فهمیده می‌شود، ناظر به فهم معانی
بطون قرآن یا امثال آن است.
از زاویه دیگر این پرسش مطرح است که آیا قرآن برای همه جهانیان است یا به
مؤمنان و
متقیان اختصاص دارد؟ در بعضی از آیات، تعبیراتی نظیر (هدی للمتقین)
و (وهدی وبشری للمؤمنین)
آمده است؛ ولی در بعضی دیگر مانند (ان هو الا ذکر للعالمین)
و (وما ارسلناک الا رحمة للعالمین)
قرآن را برای عموم مردم دانسته است.
در پاسخ این پرسش گفته شده: در آیاتی که خطاب قرآن به همه مردم عالم است، در واقع می‌خواهد بگوید قرآن به قوم و دسته خاصی اختصاص ندارد و هر کس به طرف قرآن بیاید نجات می‌یابد؛ اما در آیاتی که از کتاب هدایت بودن برای مؤمنان و متقیان نام می‌برد، می‌خواهد این نکته را روشن کند که سرانجام چه کسانی رو به قرآن می‌آورند و چه گروه‌هایی از آن دوری خواهند گزید.
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «مخاطبان قرآن».
