• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمدصاحب افندی‌پیری‌زاده

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


پیری زاده، محمدصاحب افندی، مفتی حنفی، عالم و شاعر قرن دوازدهم است.



در ۱۰۸۵ در استانبول به دنیا آمد.
پدرش، پیری آغا، سردسته ینی چریها بود.
محمدصاحب پس از گذراندن تحصیلات مقدماتی و استفاده از محضر استادان، از محمد افندی اجازه فتوا گرفت و در مدرسه علیجان اَدرنه به تدریس پرداخت.
[۱] بروسه لی محمد طاهربیگ، عثمانلی مؤلفلری، ج۲، ص۱۱۳، استانبول ۱۳۳۳ـ۱۳۴۲.
[۲] یوزف فون هامر ـ پورگشتال، تاریخ امپراطوری عثمانی، ج۳، ص۱۷۲۷، ترجمه میرزا زکی علی آبادی، چاپ جمشید کیان فر، تهران ۱۳۶۷ـ۱۳۶۹ ش.



او مناصب دولتی و مذهبی مختلفی را عهده دار بود و در ۱۱۵۸ به منصب شیخ الاسلامی رسید.
گفته‌اند که وی در دربار عثمانی تاحدی نفوذ داشت و گاهی در امور سیاسی نیز مداخله می‌کرد، به طوری که گاه سبب تبعیدش می‌شد.
او را در سیاست طرفدار امپراتور وقت اتریش دانسته اند.
[۳] یوزف فون هامر ـ پورگشتال، تاریخ امپراطوری عثمانی، ج۴، ص۲۷۶۳، ترجمه میرزا زکی علی آبادی، چاپ جمشید کیان فر، تهران ۱۳۶۷ـ۱۳۶۹ ش.
[۴] یوزف فون هامر ـ پورگشتال، تاریخ امپراطوری عثمانی، ج۵، ص۳۳۲۳، ترجمه میرزا زکی علی آبادی، چاپ جمشید کیان فر، تهران ۱۳۶۷ـ۱۳۶۹ ش.
[۵] یوزف فون هامر ـ پورگشتال، تاریخ امپراطوری عثمانی، ترجمه میرزا زکی علی آبادی، ج ۵، ص ۳۳۲۹ـ۳۳۳۰، چاپ جمشید کیان فر، تهران ۱۳۶۷ـ۱۳۶۹ ش.
[۶] یوزف فون هامر ـ پورگشتال، تاریخ امپراطوری عثمانی، ترجمه میرزا زکی علی آبادی، ج ۵، ص ۳۳۶۸، چاپ جمشید کیان فر، تهران ۱۳۶۷ـ۱۳۶۹ ش.

در دوران سلطنت محمود اول (۱۱۰۸ـ ۱۱۶۸)، به بهانه ضعف مزاج ، پیری زاده از سمت مفتی عزل شد.
[۷] یوزف فون هامر ـ پورگشتال، تاریخ امپراطوری عثمانی، ج۵، ص۳۳۳۴، ترجمه میرزا زکی علی آبادی، چاپ جمشید کیان فر، تهران ۱۳۶۷ـ۱۳۶۹ ش.



او به هنگام مراجعت از زیارت مکه ، به دستور حکومت، در گالیپولی/ کلیبولی اقامت گزید و سرانجام در ۱۱۶۲ در رودوستو/ تکیرداغ فوت کرد.
[۸] یوزف فون هامر ـ پورگشتال، تاریخ امپراطوری عثمانی، ج۵، ص۳۳۴۲، ترجمه میرزا زکی علی آبادی، چاپ جمشید کیان فر، تهران ۱۳۶۷ـ۱۳۶۹ ش.
[۹] یوزف فون هامر ـ پورگشتال، تاریخ امپراطوری عثمانی، ج۵، ص۳۳۶۸، ترجمه میرزا زکی علی آبادی، چاپ جمشید کیان فر، تهران ۱۳۶۷ـ۱۳۶۹ ش.
[۱۰] بروسه لی محمد طاهربیگ، عثمانلی مؤلفلری، ج۲، ص۱۱۳، استانبول ۱۳۳۳ـ۱۳۴۲.



پیری زاده حواشی متعددی بر آثاری که خوانده بود، نوشته است، اما برجسته ‌ترین اثرش، ترجمه مقدمه ابن خلدون به زبان ترکی است.
وی در فاصله ۱۱۳۸ـ۱۱۴۳ مقدمه را از آغاز تا پایان فصل پنجم ــ حدود دو سوم کل اثر ــ ترجمه و آن را به سلطان محمود اول تقدیم کرد.
[۱۱] یوزف فون هامر ـ پورگشتال، تاریخ امپراطوری عثمانی، ج۵، ص۳۳۶۸، ترجمه میرزا زکی علی آبادی، چاپ جمشید کیان فر، تهران ۱۳۶۷ـ۱۳۶۹ ش.
[۱۲] مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۲، ص۱۱۲۴، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
[۱۳] اسماعیل بغدادی، هدیه العارفین، ج۲، ص۳۲۷، ج ۲، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج ۶، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.

بقیه مقدمه را نیز احمد جودت پاشا به ترکی ترجمه کرد.
این ترجمه‌ها همراه با نظر دو مترجم بترتیب در ۱۲۷۵ و ۱۲۷۷ در استانبول چاپ شده است.
ترجمه این کتاب در قرن دوازدهم و سیزدهم، ابن خلدون را به چهره ای سرشناس در ترکیه تبدیل کرد؛ هر چند پیش از این نیز مقدمه ابن خلدون، اثری گمنام در ترکیه نبود و حافظ الدین محمد بن احمد (۹۳۷) و حاجی خلیفه
[۱۴] مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۲، ص۱۰۱۷ـ۱۰۶۷، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
آن را شناسانده بودند.
[۱۵] مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۲، ص۱۱۲۴، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
[۱۶] مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۲، ص۱۰۱۷ـ۱۰۶۷، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.

اثر مهم دیگر پیری زاده شرحی بر الاشباه والنظائر ابن نُجَیم مصری (متوفی ۹۷۰) در فقه حنفی است.
پیری زاده به زبانهای ترکی، فارسی و عربی شعر می‌گفت و تخلص او «صاحب» بود.
نسخه خطی دیوان ترکی وی در استانبول موجود است.
[۱۷] بروسه لی محمد طاهربیگ، عثمانلی مؤلفلری، ج۲، ص۱۱۳، استانبول ۱۳۳۳ـ۱۳۴۲.



(۱) اسماعیل بغدادی، هدیه العارفین، ج ۲، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج ۶، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
(۲) مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
(۳) بروسه لی محمد طاهربیگ، عثمانلی مؤلفلری، استانبول ۱۳۳۳ـ۱۳۴۲.
(۴) یوزف فون هامر ـ پورگشتال، تاریخ امپراطوری عثمانی، ترجمه میرزا زکی علی آبادی، چاپ جمشید کیان فر، تهران ۱۳۶۷ـ۱۳۶۹ ش.

 
۱. ↑ بروسه لی محمد طاهربیگ، عثمانلی مؤلفلری، ج۲، ص۱۱۳، استانبول ۱۳۳۳ـ۱۳۴۲.
۲. ↑ یوزف فون هامر ـ پورگشتال، تاریخ امپراطوری عثمانی، ج۳، ص۱۷۲۷، ترجمه میرزا زکی علی آبادی، چاپ جمشید کیان فر، تهران ۱۳۶۷ـ۱۳۶۹ ش.
۳. ↑ یوزف فون هامر ـ پورگشتال، تاریخ امپراطوری عثمانی، ج۴، ص۲۷۶۳، ترجمه میرزا زکی علی آبادی، چاپ جمشید کیان فر، تهران ۱۳۶۷ـ۱۳۶۹ ش.
۴. ↑ یوزف فون هامر ـ پورگشتال، تاریخ امپراطوری عثمانی، ج۵، ص۳۳۲۳، ترجمه میرزا زکی علی آبادی، چاپ جمشید کیان فر، تهران ۱۳۶۷ـ۱۳۶۹ ش.
۵. ↑ یوزف فون هامر ـ پورگشتال، تاریخ امپراطوری عثمانی، ترجمه میرزا زکی علی آبادی، ج ۵، ص ۳۳۲۹ـ۳۳۳۰، چاپ جمشید کیان فر، تهران ۱۳۶۷ـ۱۳۶۹ ش.
۶. ↑ یوزف فون هامر ـ پورگشتال، تاریخ امپراطوری عثمانی، ترجمه میرزا زکی علی آبادی، ج ۵، ص ۳۳۶۸، چاپ جمشید کیان فر، تهران ۱۳۶۷ـ۱۳۶۹ ش.
۷. ↑ یوزف فون هامر ـ پورگشتال، تاریخ امپراطوری عثمانی، ج۵، ص۳۳۳۴، ترجمه میرزا زکی علی آبادی، چاپ جمشید کیان فر، تهران ۱۳۶۷ـ۱۳۶۹ ش.
۸. ↑ یوزف فون هامر ـ پورگشتال، تاریخ امپراطوری عثمانی، ج۵، ص۳۳۴۲، ترجمه میرزا زکی علی آبادی، چاپ جمشید کیان فر، تهران ۱۳۶۷ـ۱۳۶۹ ش.
۹. ↑ یوزف فون هامر ـ پورگشتال، تاریخ امپراطوری عثمانی، ج۵، ص۳۳۶۸، ترجمه میرزا زکی علی آبادی، چاپ جمشید کیان فر، تهران ۱۳۶۷ـ۱۳۶۹ ش.
۱۰. ↑ بروسه لی محمد طاهربیگ، عثمانلی مؤلفلری، ج۲، ص۱۱۳، استانبول ۱۳۳۳ـ۱۳۴۲.
۱۱. ↑ یوزف فون هامر ـ پورگشتال، تاریخ امپراطوری عثمانی، ج۵، ص۳۳۶۸، ترجمه میرزا زکی علی آبادی، چاپ جمشید کیان فر، تهران ۱۳۶۷ـ۱۳۶۹ ش.
۱۲. ↑ مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۲، ص۱۱۲۴، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
۱۳. ↑ اسماعیل بغدادی، هدیه العارفین، ج۲، ص۳۲۷، ج ۲، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج ۶، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
۱۴. ↑ مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۲، ص۱۰۱۷ـ۱۰۶۷، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
۱۵. ↑ مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۲، ص۱۱۲۴، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
۱۶. ↑ مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۲، ص۱۰۱۷ـ۱۰۶۷، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
۱۷. ↑ بروسه لی محمد طاهربیگ، عثمانلی مؤلفلری، ج۲، ص۱۱۳، استانبول ۱۳۳۳ـ۱۳۴۲.



دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «محمدصاحب افندی پیری‌زاده»، شماره۲۹۵۶.    




جعبه ابزار