محمدجواد مشکور
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«محمدجواد مشکور» در سال ۱۲۹۷ ش در محله سنگلج
تهران به
دنیا آمد. وی مورخ و استاد
ادبیات و
علوم انسانی می‌باشد.
«محمدجواد مشکور» مورخ و استاد ادبیات و علوم انسانی در سال ۱۲۹۷ ش در محله سنگلج
تهران به
دنیا آمد. قبیله مشکور همه از عالمان
دین بودند و او در خانواده‌ای اهل علم بالید. پدر او، علاءالدین نواده
شیخ علی ارموی از علمای بزرگ
ارومیه بود و در زمان ناصرالدین شاه به تهران کوچید و به امر شاه نیابت سید زین العابدین
امام جمعه تهران را در
مسجد شاه به عهده گرفت. پسر شیخ علی، شیخ محمدحسن، خود از تلامذه
شیخ مرتضی انصاری بود. پدر دکتر مشکور نیز در
نجف اشرف در محضر عالمان بزرگ روزگار چون
آخوند خراسانی و
آقا ضیاءالدین عراقی علم آموخت.
مشکور تحصیلات ابتدایی را در مدرسه تمدن و تحصیلات متوسطه را در
مدرسه دارالفنون گذراند. سپس وارد دانش‌سرای عالی و دانشکده معقول و منقول و در سال ۱۳۱۸ ش موفق به اخذ درجه کارشناسی در
ادبیات فارسی و
ادبیات عرب شد. پس از آن مدتی به تدریس در دبیرستان‌ها پرداخت.
وی در کنار تحصیلات آکادمیک به تلمذ نزد برخی از بزرگان فرهنگ ادب و
تاریخ پرداخت، ابتدا نزد دایی‌های خود
شریعت سنگلجی و
محمدمهدی سنگلجی و سپس از محضر استادانی، چون
علامه طباطبایی،
علامه محمد بن عبدالوهاب قزوینی،
مهدی آشتیانی،
بدیع الزمان فروزانفر،
احمد بهمنیار،
ملک الشعرای بهار و
عباس اقبال به تحصیل علم پرداخت.
در سال ۱۳۳۲ ش به
پاریس عزیمت کرد و در سال ۱۳۳۶ ش به اخذ درجه دکترا در
تاریخ اسلام و فرق آن نایل آمد. مشکور در زمینه زبانهای باستانی نیز تحصیل نموده است. در سال ۱۳۴۴ ش به خدمت تمام وقت دانش‌سرای عالی درآمد و در کنار آن در دانشکده ادبیات و علوم انسانی و دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران نیز امر تدریس را به عهده گرفت.
مشکور چند سال به خدمت در وزارت دارایی مشغول بود. پس از آن در سال ۱۳۵۳ ش به عنوان رایزن فرهنگی
ایران در
سوریه به این کشور اعزام گردید. او در زمان اقامت در سوریه به تدریس تاریخ فرق اسلامی، به خصوص فرقه‌های
شیعه و تاریخ زبانهای سامی در دانشگاه
دمشق پرداخت. دکتر مشکور از معدود عالمان و فاضلان ایرانی بود که به عضویت مجمع اللغه العربیه به دمشق؛ یعنی فرهنگستان سوریه درآمد.
علائق علمی دکتر مشکور طیف وسیعی از فرهنگ اسلامی و ایرانی را در برمی‌گیرد و آثار او چه به صورت تالیف و چه به صورت تصحیح متون اصیل و ترجمه و نیز مقالات او، همگی در ارتقای سطح دانش
اسلام شناسی و ایران شناسی جایگاه خاصی دارند.
مشکور از پیشگامان مطالعات
فرقه شناسی بود و به قول مرحوم دکتر زرین کوب: «در بین پژوهش گران نامدار عصر ما استاد محمدجواد مشکور در زمره محققان بسیار معدودی است که در زمینه کلام اسلام، مقالات و فرق و اهواء و نحل، صرف اوقات کرده‌اند». مشکور مدت شش سال سر دبیر مجله «الاخاء» بود.
مشکور در مهر سال ۱۳۵۸ ش پس از قریب چهل سال خدمت در دانشگاه بازنشسته شد.
وی در ۲۵ فروردین ماه ۱۳۷۴ ش دار فانی را وداع گفت و پیکرش در
بهشت زهرا در قطعه ۸۸ ویژه هنرمندان و نویسندگان به خاک سپرده شد.
محمدجواد مشکور علاوه بر مقالات فراوان، چهل و شش عنوان کتاب دارد که از آن جمله است:
۱- نظری به تاریخ
آذربایجان۲- کتاب فرهنگ تطبیقی عربی با زبانهای سامی و ایرانی
۳- تصحیح المقالات و الفرق (منسوب به
سعد اشعری)
۴- ترجمه
فرق الشیعه نوبختی
۵- ترجمه
الفرق بین الفرق ابومنصور بغدادی۶-
الملل و النحل من اجزاء کتاب
البحر الزخار ابن مرتضی۷- ایران در عهد باستان
۸- تاریخ اجتماعی ایران در عهد باستان
۹- کارنامه اردشیر بابکان
۱۰- فرهنگ هزوارش‌های پهلوی
۱۱- گفتاری درباره دینکرد
۱۲- تاریخ
تبریز تا پایان قرن ۹ ق
۱۳- نام
خلیج فارس در طول تاریخ
۱- مقدمه و متن کتاب
۲- به یاد استاد مرحوم محمدجواد مشکور، مجله وقف میراث جاودان، سیدسعید میر محمدصادق، بهار ۱۳۷۴، شماره ۹، ص۱۴۱-۱۴۲
نرم افزار تاریخ اسلامی ایران، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
