محمدامین بدخشی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بَدَخْشی، محمدامین (ز ۱۰۲۰ق/۱۶۱۱م)، فرزند علی‌الدین جهانگیر، از صوفیان
نقشبندیه مجددیه سده ۱۱ق است.
از آن‌جا که وی بیشتر عمر خود را بیرون از
هند گذرانیده، تذکره‌نویسان شبه قاره کمتر از او یاد کرده‌اند.
وی در
بدخشان متولد شد و پس از خرابی زادگاهش در اثر هجوم ازبکان و
فوت
پدر و
مادر ، رهسپار هند گردید.
در لاهور ابتدا با
شیخ آدم بنوری (د ۱۰۵۳ق/۱۶۴۳م) آشنا شد؛ سپس به وسیله وی دست ارادت به
خواجه محمد معصوم سرهندی (د ۱۰۷۹ق/۱۶۶۸م)، فرزند و جانشین شیخ
احمد سرهندی مؤسس سلسله
نقشبندیه مجددیه داد.
بدخشی در ۱۰۵۰ق/۱۶۴۰م در سرهند اقامت داشت و همراه غلام محمد، فرزند شیخ آدم بنوری در جلسات درس
خواجه محمد سعید ،
خواجه محمد معصوم و
شاه محمد یحیی (فرزندان شیخ احمد سرهندی) حاضر می‌شد.
وی در ۱۰۵۱ق همراه شیخ آدم بنوری رهسپار
مکه شد و تا
۱۱۰۲ق/۱۶۹۱م در آن‌جا ماند، سپس به
مصر رفت و در آن‌جا درگذشت.
بدخشی در ضمن سفرهای خود از استادان بزرگی بهره‌مند شد و آثاری تألیف نمود که نسخه‌هایی از آن‌ها موجود است، از جمله:
۱. مناقب الحضرات (یا مناقب احمدیه، حضرات احمدیه، مناقب آدمیه)، که تذکره‌ای است درباره زندگی و اقوال مشایخ نقشبندیه مجددیه، شیخ احمد سرهندی و فرزندانش.
این کتاب به زبان فارسی است و دارای یک مقدمه و ۳ مطلب و ۱۱ باب و خاتمه است
ترجمه اردوی این اثر در ۱۹۴۰م در لاهور به چاپ رسیده است.
۲. نتایج الحرمین، در ۳ جلد، که جلد اول آن تفسیر صوفیانه‌ای از
سوره فاتحه ، جلد دوم در کرامات
شیخ بنوری و جلد سوم در شرح احوال اوست.
۳. کرامات آدمیه، که زندگی‌نامه شیخ آدم بنوری و احتمالاً جلد سوم نتایج‌الحرمین است
۴. المفاوضة بین الانسان و الکعبة، که شرح گفت‌وگو و مناظره‌ای است میان شیخ آدم بنوری و شیخ احمد قشاشی در برتری
کعبه یا
انسان
مؤمن و
انبیاء .
این کتاب به فارسی است.
۵. نکات الاسرار، که اصل آن از شیخ آدم بنوری است و بدخشی آن‌را در ۴فصل گردآوری‌و تدوین کرده‌است.
۶ -۹. فقه ضروریه در مذاهب اربعه؛ مناسک الحج و العمرة و فضائلها و آداب‌الزیارات؛ منتخب‌احادیث جوامع و مسانیدحضرات؛ اختصارالتاریخ فی فضایل الحرمین الشریفین.
(۱) ظهورالدین احمد، «اولیاء کرام کی تذکری»، تاریخ ادبیات مسلمانان پاکستان و هند، لاهور، ۱۹۷۱م.
(۲) دانشنامه جهان اسلام، تهران، ۱۳۷۵ش.
(۳) محمداحسان سرهندی، روضة القیومیة، به کوشش اقبال احمد فاروقی، لاهور، ۱۴۰۹ق/ ۱۹۸۹م.
(۴) منزوی، خطی مشترک.
(۵) منزوی، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه گنج بخش، اسلام‌آباد، ۱۳۵۷-۱۳۶۱ش.
(۶) منزوی، فهرستواره کتابهای فارسی، تهران، ۱۳۷۶ش.
(۷) علیرضا نقوی، تذکره‌نویسی فارسی در هند و پاکستان، تهران، ۱۳۴۳ش.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «بدخشی»، ج۱۱، ص۴۶۰۱.
