• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمدعمر چمکنی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


چَمْکَنی، محمدعمر، معروف به میان‌عمر صاحب، عالم و عارف نقشبندی هندی قرن دوازدهم است.


پدرش ، محمدابراهیم، از اهالی باجَوْر بود.
محمدعمر در ۱۰۸۴ در روستای فریدآباد به دنیا آمد.

وی، پس از فوت پدرش، به روستای چمکنی در مشرق پیشاور رفت و تحت تعلیم و تربیت ملک‌سعید، پدربزرگ مادری‌اش، قرار گرفت،
[۱] محمدامیرشاه قادری، تذکره علماء و مشائخ سرحد، ج۱، ص۹۲، پیشاور ۱۳۸۳/ ۱۹۶۴.
[۲] ظهورالدین احمد، پاکستان مین فارسی ادب، ج۳، ص۸۷۷، لاهور ۱۹۷۷.
سپس به فراگیری علوم دینی پرداخت و تصوف و آداب طریقت را نزد شیخ یحیی اَتَکی، از مشایخ نقشبندیه و مرید شیخ سعدی لاهوری، فراگرفت.
[۳] محمدامیرشاه قادری، تذکره علماء و مشائخ سرحد، ج۱، ص۹۳ـ۹۵، پیشاور ۱۳۸۳/ ۱۹۶۴.
[۴] ظهورالدین احمد، پاکستان مین فارسی ادب، ج۳، ص۸۷۷، لاهور ۱۹۷۷.
نیز گفته‌اند
[۵] غلام سرور لاهوری، خزینة الاصفیا، ج۱، ص۶۴۷، کانپور ۱۳۳۲/۱۹۱۴.
[۶] محمدامیرشاه قادری، تذکره علماء و مشائخ سرحد، ج۱، ص۹۵، پیشاور ۱۳۸۳/ ۱۹۶۴.
که او از مریدان و یاران سعدی لاهوری بوده است.

محمدعمر در چمکنی به تبلیغ و معرفی طریقت نقشبندیه پرداخت و مدارس بسیاری برای ترویج و تحصیل علوم و معارف دینی تأسیس کرد.
[۷] اردو دائره معارف اسلامیه، لاهور ۱۳۸۴ـ۱۴۱۰/ ۱۹۶۴ـ۱۹۸۹، ذیل «چمکنی، میان عمر صاحب» (از عبدالحی حبیبی).
[۸] ظهورالدین احمد، پاکستان مین فارسی ادب، ج۳، ص۸۴۷، لاهور ۱۹۷۷.


محمدعمر خلفا و شاگردان بسیاری داشت.
[۹] محمدامیرشاه قادری، تذکره علماء و مشائخ سرحد، ج۱، ص۹۹ـ۱۰۰، پیشاور ۱۳۸۳/ ۱۹۶۴.
[۱۰] ظهورالدین احمد، پاکستان مین فارسی ادب، ج۳، ص۸۷۸، لاهور ۱۹۷۷.
احمد شاه ابدالی (حک: ۱۱۷۳ـ۱۱۸۲)، که بارها به ملاقات او در چمکنی رفت و در بسیاری امور با وی مشورت می‌کرد،
[۱۱] اردو دائره معارف اسلامیه، لاهور ۱۳۸۴ـ۱۴۱۰/ ۱۹۶۴ـ۱۹۸۹، ذیل «چمکنی، میان عمر صاحب» (از عبدالحی حبیبی).
نیز از شاگردان او دانسته شده است.
[۱۲] محمدامیرشاه قادری، تذکره علماء و مشائخ سرحد، ج۱، ص۱۰۰، پیشاور ۱۳۸۳/ ۱۹۶۴.


محمدعمر چمکنی در ۱۱۹۰
[۱۳] محمدامیرشاه قادری، تذکره علماء و مشائخ سرحد، ج۱، ص۹۲، پیشاور ۱۳۸۳/ ۱۹۶۴.
و به قولی
[۱۴] اردو دائره معارف اسلامیه، لاهور ۱۳۸۴ـ۱۴۱۰/ ۱۹۶۴ـ۱۹۸۹، ذیل «چمکنی، میان عمر صاحب» (از عبدالحی حبیبی).
در ۱۲۰۰ از دنیا رفت و در چمکنی به خاک سپرده شد.

از او آثار بسیاری به پشتو، عربی و فارسی به جا مانده است که از آن جمله‌اند: معالی فی شرح الامالی؛ سِرُّالاسرار یا خزینةالاسرار؛
[۱۵] احمد منزوی، فهرست مشترک نسخه‌های خطی فارسی پاکستان، ج۲، ص۱۱۶۱ـ۱۱۶۲، اسلام‌آباد ۱۳۶۲ـ۱۳۷۰ش.
[۱۶] احمد منزوی، فهرست مشترک نسخه‌های خطی فارسی پاکستان، ج۳، ص۱۴۲۷، اسلام‌آباد ۱۳۶۲ـ۱۳۷۰ش.
[۱۷] احمد منزوی، فهرست مشترک نسخه‌های خطی فارسی پاکستان، ج۱۱، ص۹۳۸، اسلام‌آباد ۱۳۶۲ـ۱۳۷۰ش.
خلاصه کیدانی، به نظم؛ شمایل‌النبی، به نظم؛ پشتو نسب‌نامه؛
[۱۸] محمدامیرشاه قادری، تذکره علماء و مشائخ سرحد، ج۱، ص۹۷ـ۹۸، پیشاور ۱۳۸۳/ ۱۹۶۴.
[۱۹] ظهورالدین احمد، پاکستان مین فارسی ادب، ج۳، ص۸۷۹، لاهور ۱۹۷۷.
و ظواهر السرائر یا جواهرالاسرار، در احوال و مناقب شیخ سعدی لاهوری.
[۲۰] غلام سرور لاهوری، خزینة الاصفیا، ج۱، ص۶۴۷ـ۶۴۸، کانپور ۱۳۳۲/۱۹۱۴.


(۱) اردو دائره معارف اسلامیه، لاهور ۱۳۸۴ـ۱۴۱۰/ ۱۹۶۴ـ۱۹۸۹، ذیل «چمکنی، میان عمر صاحب» (از عبدالحی حبیبی).
(۲) ظهورالدین احمد، پاکستان مین فارسی ادب، ج ۳، لاهور ۱۹۷۷.
(۳) غلام سرور لاهوری، خزینة الاصفیا، کانپور ۱۳۳۲/۱۹۱۴.
(۴) محمدامیرشاه قادری، تذکره علماء و مشائخ سرحد، ج ۱، پیشاور ۱۳۸۳/ ۱۹۶۴.
(۵) احمد منزوی، فهرست مشترک نسخه‌های خطی فارسی پاکستان، اسلام‌آباد ۱۳۶۲ـ۱۳۷۰ش.

۱. ↑ محمدامیرشاه قادری، تذکره علماء و مشائخ سرحد، ج۱، ص۹۲، پیشاور ۱۳۸۳/ ۱۹۶۴.
۲. ↑ ظهورالدین احمد، پاکستان مین فارسی ادب، ج۳، ص۸۷۷، لاهور ۱۹۷۷.
۳. ↑ محمدامیرشاه قادری، تذکره علماء و مشائخ سرحد، ج۱، ص۹۳ـ۹۵، پیشاور ۱۳۸۳/ ۱۹۶۴.
۴. ↑ ظهورالدین احمد، پاکستان مین فارسی ادب، ج۳، ص۸۷۷، لاهور ۱۹۷۷.
۵. ↑ غلام سرور لاهوری، خزینة الاصفیا، ج۱، ص۶۴۷، کانپور ۱۳۳۲/۱۹۱۴.
۶. ↑ محمدامیرشاه قادری، تذکره علماء و مشائخ سرحد، ج۱، ص۹۵، پیشاور ۱۳۸۳/ ۱۹۶۴.
۷. ↑ اردو دائره معارف اسلامیه، لاهور ۱۳۸۴ـ۱۴۱۰/ ۱۹۶۴ـ۱۹۸۹، ذیل «چمکنی، میان عمر صاحب» (از عبدالحی حبیبی).
۸. ↑ ظهورالدین احمد، پاکستان مین فارسی ادب، ج۳، ص۸۴۷، لاهور ۱۹۷۷.
۹. ↑ محمدامیرشاه قادری، تذکره علماء و مشائخ سرحد، ج۱، ص۹۹ـ۱۰۰، پیشاور ۱۳۸۳/ ۱۹۶۴.
۱۰. ↑ ظهورالدین احمد، پاکستان مین فارسی ادب، ج۳، ص۸۷۸، لاهور ۱۹۷۷.
۱۱. ↑ اردو دائره معارف اسلامیه، لاهور ۱۳۸۴ـ۱۴۱۰/ ۱۹۶۴ـ۱۹۸۹، ذیل «چمکنی، میان عمر صاحب» (از عبدالحی حبیبی).
۱۲. ↑ محمدامیرشاه قادری، تذکره علماء و مشائخ سرحد، ج۱، ص۱۰۰، پیشاور ۱۳۸۳/ ۱۹۶۴.
۱۳. ↑ محمدامیرشاه قادری، تذکره علماء و مشائخ سرحد، ج۱، ص۹۲، پیشاور ۱۳۸۳/ ۱۹۶۴.
۱۴. ↑ اردو دائره معارف اسلامیه، لاهور ۱۳۸۴ـ۱۴۱۰/ ۱۹۶۴ـ۱۹۸۹، ذیل «چمکنی، میان عمر صاحب» (از عبدالحی حبیبی).
۱۵. ↑ احمد منزوی، فهرست مشترک نسخه‌های خطی فارسی پاکستان، ج۲، ص۱۱۶۱ـ۱۱۶۲، اسلام‌آباد ۱۳۶۲ـ۱۳۷۰ش.
۱۶. ↑ احمد منزوی، فهرست مشترک نسخه‌های خطی فارسی پاکستان، ج۳، ص۱۴۲۷، اسلام‌آباد ۱۳۶۲ـ۱۳۷۰ش.
۱۷. ↑ احمد منزوی، فهرست مشترک نسخه‌های خطی فارسی پاکستان، ج۱۱، ص۹۳۸، اسلام‌آباد ۱۳۶۲ـ۱۳۷۰ش.
۱۸. ↑ محمدامیرشاه قادری، تذکره علماء و مشائخ سرحد، ج۱، ص۹۷ـ۹۸، پیشاور ۱۳۸۳/ ۱۹۶۴.
۱۹. ↑ ظهورالدین احمد، پاکستان مین فارسی ادب، ج۳، ص۸۷۹، لاهور ۱۹۷۷.
۲۰. ↑ غلام سرور لاهوری، خزینة الاصفیا، ج۱، ص۶۴۷ـ۶۴۸، کانپور ۱۳۳۲/۱۹۱۴.


دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «محمدعمر چمکنی»، شماره۵۵۵۸.    




جعبه ابزار