محمد بن عثمان عبسی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابوجعفر محمد بن عثمان عبسی (حدود
۲۰۷-
۲۹۷ق)، معروف به ابن ابی شیبه،
محدث، مفسر و
فقیه قرن سوم هجری قمری بود.
ابوجعفر محمد بن عثمان بن محمد عبسی کوفی، معروف به ابن ابی شیبه، اهل
کوفه و از موالی
بنی عبس بود و نسبت وی بدین‌سبب است.
تاریخ ولادت وی به درستی روشن نیست. به گفته
ذهبی، او در حدود نود سالگی درگذشته است،
پس می‌توان گفت که ولادت او در حدود سال ۲۰۷ق بوده است. بنا بر روایتی که
خطیب بغدادی نقل کرده، عبسی قریب هفتاد سال از عمر خویش را در زادگاه خود کوفه گذراند و به سال
۲۷۳ق راهی
بغداد شد و تا پایان عمر در آنجا اقامت داشت و نزد بزرگانی چون
یحیی بن معین،
احمد بن یونس و
منجاب بن حارث به کسب دانش پرداخت.
وی شاگردان و راویان بسیاری را تربیت کرده که از آن میان کسانی چون
ابوالقاسم طبرانی،
عثمان بن سماک و
ابن صاعد را می‌توان نام برد.
ابن ابی شیبه در رشته‌های مختلف علوم از قبیل تاریخ،
تفسیر قرآن و
فقه دستی داشت، ولی توانایی عمده وی در حدیث بود و شهرت او نیز بدین‌جهت است.
رجال شناسان
اهل‌سنت در معرفی شخصیت وی دچار اضطراب شده و حتی تناقضاتی در کلامشان به چشم می‌خورد. گروهی وی را محدثی کذاب و جاعل حدیث معرفی کرده
و دسته‌ای او را
ثقه و مورد اعتماد خوانده‌اند.
وی در سال
۲۸۷ق یا ۲۹۷ق در بغداد درگذشت.
آثاری از خود بر جای گذاشت که عبارت‌اند از: السنن فی الفقه فضائل القرآن
تاریخ و العرش و صفته.
زرکلی می‌نویسد: در کتابخانه ظاهریه دمشق اوراقی از مسائل ابن ابی شیبه به صورت نسخه خطی موجود است.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۷۱۸-۷۱۹، برگرفته از مقاله «محمد عبسی».
