محمد بن شعیب بیهقی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بیهقی، ابوالحسن محمد بن شُعَیب نیشابوری،
فقیه و مدرس
شافعی در سده سوم و چهارم است.
از تاریخ تولد و نحوه تحصیلش اطلاع چندانی در دست نیست، جز آن‌که در
خراسان از ملازمان و شاگردان ابوبکربن خزیمه (متوفی ۳۱۲) بوده و در آن‌جا از مشایخی چون محمدبن ابراهیم بوشنجی (متوفی ۲۹۰)، ابوبکر جارودی، و داوودبن حسین
حدیث شنیده است.
وی برای ادامه تحصیل به
بغداد رفت و از علمایی چون
محمدبن جریرطبری و ابوالحسن احمدبن حسن صوفی حدیث شنید، همچنین مدتی طولانی در آن‌جا ملازم و مصاحب ابوالعباس ابن سُرَیج،
فقیه معروف شافعی (متوفی ۳۰۶)، بود و از وی بهره علمی بسیار برد.
پس از تکمیل تحصیلات، به
نیشابور بازگشت و به
تدریس و
تربیت شاگردان پرداخت.
از شاگردان او ابوالولید حسّان بن محمد قرشی نیشابوری (متوفی ۳۴۹)، مؤسس نخستین مدرسه شافعی در نیشابور، و ابوسهل صعلوکی (متوفی ۳۶۹)، فقیه نامور شافعی در عصر خود، نام برده شده اند (.
بیهقی از فقیهان
پرهیزکار و
محتاط بود و در
فصاحت و
بلاغت شهرت داشت.
سبکی و
سمعانی ،
به نقل از ابوسهل صُعلوکی، نحوه امتناع بیهقی را از پذیرش منصب قضای
ری یا شاش، که ابوالفضل بلعمی وزیر به او پیشنهاد کرده بود، روایت کرده اند.
بیهقی در ۳۲۴ درگذشت.
(۱) عبدالرحیم بن حسن اسنوی، طبقات الشافعیه، چاپ کمال یوسف حوت، بیروت ۱۴۰۷/ ۱۹۸۷.
(۲) محمدبن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر والاعلام، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، حوادث و وفیات ۳۲۱ـ۳۳۰ ه، بیروت ۱۴۱۵/۱۹۹۴.
(۳) عبدالوهاب بن علی سبکی، طبقات الشافعیه الکبری، چاپ محمود محمد طناحی و عبدالفتاح محمد حلو، قاهره ۱۹۶۴ـ۱۹۷۶.
(۴) عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، چاپ عبدالله عمر بارودی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بیهقی»، شماره۲۵۴۸.
