• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمد بن خالد برقی (دائرة‌المعارف‌مؤلفان‌اسلامی)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


مقالات مرتبط: محمد بن خالد برقی.

ابوعبدالله محمد بن خالد برقی، از راویان و اصحاب امام کاظم، امام رضا و امام جواد (علیهم‌السّلام) بود که برخی از رجال‌نویسان وی را موثق و مورد اعتماد و برخی دیگر وی را ضعیف دانسته‌اند.


ابوعبدالله محمد بن خالد بن عبدالرحمان برقی، رجال‌شناسان او را منسوب به یکی از روستاهای اطراف قم به نام برق رود (برقه) دانسته‌اند، ولی از محل ولادت و تاریخ آن سخنی به میان نیامده است. او را پسری به نام احمد
[۱] شیخ طوسی، الفهرست، ص۱۴۸.    
و برادرانی به نام‌های ابوعلی حسن و فضل بود. برخی او را از موالیان ابوموسی اشعری،
[۲] نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۳۳۵.    
و بعضی از موالیان جریر بن عبدالله گفته‌اند.
[۳] مجلسی، محمدباقر، الوجیزه، ص۱۱۳.


وی از اصحاب امام کاظم، امام رضا و امام جواد (علیهم‌السّلام)،
[۴] شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص۳۴۳.    
[۵] شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص۳۶۳.    
[۶] شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص۳۷۷.    
و موثق و مورد اعتماد برخی از صاحبان رجال بود
[۷] شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص۳۶۳.    
[۸] حلی، حسن بن علی، رجال ابن داوود، ص۱۷۱.    
[۹] مجلسی، محمدباقر، الوجیزه، ص۱۵۸.    
و حتی می‌گویند که بزرگانی از فقها چون شیخ صدوق در الفقیه و محقق اردبیلی در مجمع الفائدة به روایات او اعتماد کرده‌اند.
[۱۰] مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۳، ص۱۱۳.

ولی برخی دیگر از رجال‌نویسان چون نجاشی او را در نقل روایت ضعیف دانسته‌اند
[۱۱] نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۳۳۵.    
و بعضی برآن‌اند که دلیل ضعف محمد بن خالد، روایت او از راویان ضعیف و اعتماد زیاد او بر اخبار مرسل بوده است.
[۱۲] مجلسی، محمدباقر، الوجیزه، ص۱۱۳.
به هر حال وی از راویانی مانند: اسماعیل بن عبدالخالد (الخالق)، خلف بن حمّاد، زکریا بن عمران، حماد بن عیسی و قاسم بن محمد جوهری روایت کرده و راویانی چون محمد بن احمد نهدی، محمد بن حسن صفار، محمد بن علی بن محبوب و علی بن ابراهیم از او روایت کرده‌اند.
[۱۳] اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۱۰۸.    


محمد بن خالد برقی ادیب و عالم به تاریخ و سِیَر و علوم عرب بود و آثاری برجای گذارد که عبارت‌اند از: التنزیل و التعبیر یوم و لیله مکة و المدینه حروب الاوس و الخزرج العلل علم الباری الخطب و التفسیر.
[۱۴] نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۳۳۵.    
آقابزرگ تهرانی به دلایلی ترجیح می‌دهد که کتاب آخر را از آنِ برادرش حسن بن خالد بداند.
[۱۵] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۴، ص۲۸۴.    
ابن ندیم علاوه بر کتاب‌های العویص، التبصره و الرجال، کتاب المحاسن را هم تالیف محمد برقی دانسته است نه پسرش احمد. این کتاب خود شامل حدود هشتاد کتاب دیگر بوده که نزد ابوعلی محمد بن همام (م ۳۳۲ یا ۳۳۶ق) وجود داشته است. همچنین برای احمد برقی کتابی به نام البلدان یاد می‌کند و می‌افزاید که از کتاب البلدان پدرش بزرگ‌تر است.
[۱۶] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۲۷۲.    
ظاهراً این همان التبیان (النبیان) فی احوال البلدان و نیز البلدان و المساحه است.
[۱۷] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۳، ص۱۴۵.    
[۱۸] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۳، ص۳۲۷.    
[۱۹] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۲۶، ص۱۰۹.    
گویا در کتاب رجال هم تنها به کسانی که از امام علی (علیه‌السّلام) روایت کرده‌اند، پرداخته است، چون آن را الرجال مَن روی عن امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) نام نهاده‌اند.
[۲۰] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۸.    
آثار دیگر برقی قصص الانبیاء،
[۲۱] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۷، ص۱۰۴.    
المبتداء (احتمال داده‌اند که همان قصص الانبیاء یا التبیان باشد)
[۲۲] کلبرگ، اتان، کتابخانه ابن طاووس، ص۴۳۳.
و النوادر می‌باشد.
[۲۳] شیخ طوسی، الفهرست، ص۱۴۸.    
[۲۴] حلی، حسن بن علی، رجال ابن داوود، ج۳، ص۵۰.    
[۲۵] ابن شهر آشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، ص۱۰۹.    
[۲۶] کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، ص۵۴۶.    
[۲۷] تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۹، ص۲۴۹.    
[۲۸] قهپایی، عنایت‌الله، مجمع الرجال، ج۵، ص۲۰۵-۲۰۶.    
[۲۹] حسینی تفرشی، سید مصطفی، نقد الرجال، ج۴، ص۱۹۷-۱۹۹.    
[۳۰] اعلمی، محمدحسین، دائرة المعارف الشیعیة العامه، ج۱، ص۳۱۸.
[۳۱] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۷، ص۲۴۵.    
[۳۲] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۷۷.    


۱. ↑ شیخ طوسی، الفهرست، ص۱۴۸.    
۲. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۳۳۵.    
۳. ↑ مجلسی، محمدباقر، الوجیزه، ص۱۱۳.
۴. ↑ شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص۳۴۳.    
۵. ↑ شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص۳۶۳.    
۶. ↑ شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص۳۷۷.    
۷. ↑ شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص۳۶۳.    
۸. ↑ حلی، حسن بن علی، رجال ابن داوود، ص۱۷۱.    
۹. ↑ مجلسی، محمدباقر، الوجیزه، ص۱۵۸.    
۱۰. ↑ مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۳، ص۱۱۳.
۱۱. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۳۳۵.    
۱۲. ↑ مجلسی، محمدباقر، الوجیزه، ص۱۱۳.
۱۳. ↑ اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۱۰۸.    
۱۴. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۳۳۵.    
۱۵. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۴، ص۲۸۴.    
۱۶. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۲۷۲.    
۱۷. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۳، ص۱۴۵.    
۱۸. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۳، ص۳۲۷.    
۱۹. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۲۶، ص۱۰۹.    
۲۰. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۸.    
۲۱. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۷، ص۱۰۴.    
۲۲. ↑ کلبرگ، اتان، کتابخانه ابن طاووس، ص۴۳۳.
۲۳. ↑ شیخ طوسی، الفهرست، ص۱۴۸.    
۲۴. ↑ حلی، حسن بن علی، رجال ابن داوود، ج۳، ص۵۰.    
۲۵. ↑ ابن شهر آشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، ص۱۰۹.    
۲۶. ↑ کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، ص۵۴۶.    
۲۷. ↑ تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۹، ص۲۴۹.    
۲۸. ↑ قهپایی، عنایت‌الله، مجمع الرجال، ج۵، ص۲۰۵-۲۰۶.    
۲۹. ↑ حسینی تفرشی، سید مصطفی، نقد الرجال، ج۴، ص۱۹۷-۱۹۹.    
۳۰. ↑ اعلمی، محمدحسین، دائرة المعارف الشیعیة العامه، ج۱، ص۳۱۸.
۳۱. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۷، ص۲۴۵.    
۳۲. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۷۷.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۶۶۸، برگرفته از مقاله «محمد برقی».


رده‌های این صفحه : اصحاب امام جواد | اصحاب امام رضا | اصحاب امام کاظم | راویان موثق شیعه قرن 2 (قمری) | راویان موثق شیعه قرن 3 (قمری) | شخصیت‌های قرن 2 (قمری) | شخصیت‌های قرن 3 (قمری) | مؤلفان شیعه قرن 2 (قمری) | مؤلفان شیعه قرن 3 (قمری)
جعبه ابزار