• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمد بن اسحاق صیمری

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


مقالات مرتبط: محمد بن اسحاق صیمری (رویدادهای‌تاریخ‌اسلام‌ترمانینی).

ابوعنبس محمد بن اسحاق صیمری (۲۱۲-۲۷۵ق)، ادیب، شاعر، فکاهی‌نویس و منجم دربار عباسیان قرن سوم هجری قمری بود.


ابوعنبس محمد بن اسحاق بن ابراهیم بن ابی العنبس صیمری بغدادی کوفی، اصل وی را از کوفه دانسته‌اند، اما چون مدتی قاضی صیمرة، ناحیه‌ای در غرب ایران و در کوه‌های زاگرس بود، نسبت صیمری یافت.
[۱] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۸۵.    
تاریخ ولادت او را ۲۱۲ق دانسته‌اند.
[۲] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۱۹.    
ابوعنبس ادیب، شاعر، فکاهی‌نویس و منجم دربار عباسی بود.
[۳] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۴۲۱.    
میل شدید او به طنز از همان آغاز، او را دلقکی مشهور ساخت تا آنجا که به بارگاه متوکل عباسی (خلافت ۲۳۲-۲۴۷ق) راه یافت و ندیم او شد و تا زمان معتمد (خلافت ۲۵۶-۲۷۹ق) مقیم بغداد بود.
[۴] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۸، ص۳۶۶.    


صیمری گویا در علم کلام صاحب اطلاع بوده، زیرا ابوالعبر او را متکلم خوانده و ابن بطه نیز سخن وی را بازگو کرده و به همین‌جهت او را در زمره اصحاب کفر و ضلالت قرار داده است.
[۵] مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۶، ص۷۷.
وی شاعری هجاگوی بود و بیشتر شاعران هم عصر خود را هجو گفت.
[۶] مرزبانی، محمد بن عمران، معجم الشعراء، ص۴۵۷.    
حتی طباخ معتمد نیز از گزند زبان وی در امان نماند.
[۷] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۴۲۱.    
وی معاصر بحتری، شاعر مشهور و پرآوازه روزگار خویش بود و حکایاتی با وی دارد.
[۸] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۲۱، ص۳۸.    
قفطی ضمن آنکه ابوعنبس را در زمره مطلعین به علم نجوم یاد می‌کند، او را متهم می‌کند که آثار دیگران را بر می‌گرفته و به نام خود می‌خوانده است.
[۹] قفطی، علی بن یوسف، تاریخ الحکماء، ص۱۲۰.    
موضوع کتاب‌های وی بیشتر طنز است. با توجه به عناوین این آثار و تنوع موضوعات آنها می‌توان چنین گمانه زد که وی از نمایندگان بارز نثر طنزآمیز بوده است.

ابوالعنبس سرانجام به سال ۲۷۵ق در بغداد وفات یافت، اما در کوفه به خاک سپرده شد.
[۱۰] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۲، ص۲۷۱.    


او دارای آثار و تالیفات بسیاری بوده و ابن ندیم بالغ بر چهل اثر وی را ذکر کرده که از این قرارند: تاخیر المعرفه الجوابات المسکته المدخل فی صناعة التنجیم العاشق و المعشوق الحوایین و التریاقات صاحب الزمان الرّد علی المنجمین فضل السلم علی الدرجه الخلعتین الطنبلنب الدولتین فی تفضیل الخلافتین استغاثة الجمل الی ربّه کورابلاء کتاب الفاس بن الحائک فضل السرم علی الفم طوال اللحی تذکیة العقول الموالید الرد علی المتطببین السحاقات و البغایین النوادر و الاشعار عنقاء مغرب الخضخضة فی جلد عمیرة الراحة و منافع الفدارة اخبار ابی فرعون کندر بن جحدر
[۱۱] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۲، ص۲۷۱.
اصل الاصول فی علم المیقات الرد علی المنجمین فضائل حلق الراس تفسیر الرویا هندسة العقل نوادر الحوصی الاحادیث الشاذة مناظرته للبحتری فضائل الزق نوادر القواد عجائب البحر دعوة العامة مساوی العوام و اخبار السفلة الاغتام الاخوان و الاصدقاء الرد علی ابی میخائیل الصید نانی فی الکیمیاء کنی الدواب احکام النجوم کتاب الثقلاء فضل السلم علی الرحة و المدخل الی علم النجوم.
[۱۲] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۸۶.    
[۱۳] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۳۳۹.    
[۱۴] خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱، ص۲۵۳.    
[۱۵] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۸.    
[۱۶] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۳۸.    
[۱۷] ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۳، ص۷۴.    
[۱۸] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۳، ص۴۶۹.    
[۱۹] مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب، ج۴، ص۱۰۲.
[۲۰] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲، ص۱۳۵.    
[۲۱] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۱، ص۳۴.    


۱. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۸۵.    
۲. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۱۹.    
۳. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۴۲۱.    
۴. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۸، ص۳۶۶.    
۵. ↑ مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۶، ص۷۷.
۶. ↑ مرزبانی، محمد بن عمران، معجم الشعراء، ص۴۵۷.    
۷. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۴۲۱.    
۸. ↑ ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۲۱، ص۳۸.    
۹. ↑ قفطی، علی بن یوسف، تاریخ الحکماء، ص۱۲۰.    
۱۰. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۲، ص۲۷۱.    
۱۱. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۲، ص۲۷۱.
۱۲. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۸۶.    
۱۳. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۳۳۹.    
۱۴. ↑ خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱، ص۲۵۳.    
۱۵. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۸.    
۱۶. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۳۸.    
۱۷. ↑ ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۳، ص۷۴.    
۱۸. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۳، ص۴۶۹.    
۱۹. ↑ مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب، ج۴، ص۱۰۲.
۲۰. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲، ص۱۳۵.    
۲۱. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۱، ص۳۴.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۷۱۳، برگرفته از مقاله «محمد صیمری».


رده‌های این صفحه : ادیبان قرن 3 (قمری) | درگذشتگان سال 275 (قمری) | زادگان سال 212 (قمری) | شاعران خلفای عباسی | شاعران عرب قرن 3 (قمری) | شخصیت‌های قرن 3 (قمری) | قاضیان ایران | مؤلفان قرن 3 (قمری) | منجمان قرن 3 (قمری)
جعبه ابزار