محسن‌خان امین‌الدوله
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
محسن‌خان امین‌الدوله فرزند
علیخان، از سیاسیون دوران قاجار و داماد
مظفرالدین‌شاه بود.
با
مرگ علیخان امین‌الدوله لقب او هم مانند اموالش به پسرش "محسن‌خان" رسید. "
علی امینی" می‌گوید: «پس از فوت مرحوم میرزا علیخان امین‌الدوله لقب امین الدوله به پدرم محسن خان که در آن موقع لقب امین الملک داشت، رسید.»
پدر "محسن‌خان"، میرزا‌علیخان که در
سال ۱۳۱۴ صدراعظم شد و دریافت که از رهگذر وصلت با خاندان شاه می‌تواند به وضع خود استحکام بیشتری بدهد و به منافع افزون‌تری دست یابد
دختر دوست صمیمی خود "مشیرالدوله" را قربانی کرد و "فخرالدوله" دختر مظفرالدین‌شاه را برای پسرش محسن خواستگاری کرد و دستور داد تا پسرش دختر
مشیرالدوله را
طلاق دهد.
در آن هنگام محسن‌خان دختر مشیرالدوله را که معقود او بود، در خانه داشت و راضی به
طلاق او نبود؛ ولی پدرش به مدت چهل ساعت در اتاقی گرسنه وی را زندانی کرد تا
پسر، دختر مشیرالدوله را طلاق داد.
تا زمانی که مظفرالدین‌شاه زنده بود و بر مسند پادشاهی تکیه داشت، دختر او؛ یعنی "خانم فخرالدوله" همسر محسن‌خان امین‌الدوله و مادر "
علی‌امینی" برای نگهداری این
ثروت باد آورده مشکل چندانی نداشت و به اعتبار اینکه دختر پادشاه وقت است و به هر وسیله‌ای که ممکن بود مالکیت و تسلط خود و شوهرش بر روستاهای منطقه
لشت نشا را حفظ و اعمال می‌کرد. بعد از
مرگ مظفرالدین‌شاه و حاکمیت
استبداد"محمدعلی‌شاه" این خاندان به حمایت از او و به مخالفت با مشروطه‌خواهان پرداختند. در مورد پیوستن این خانواده به
روسیه تزاری در حمایت از استبداد
محمدعلی‌شاه و
خیانت به مشروطه‌طلبان "ادوارد‌براون"می‌گوید: «هشت نفر از ملیون که محمدعلی‌شاه از چندی پیش
تبعید آن‌ها را خواسته بود و در
مسجد سپهسالار متحصن شده بودند، در روز بمباران مجلس به پارک امین‌الدوله که در نزدیکی مجلس واقع بود فرار کردند؛ ولی امین‌الدوله خائن به فوریت خبر ورود آن‌ها را به خانه خود به وسیله ستاد به قزاقخانه اطلاع داد.
محسن‌خان هنگامی‌که بر سر اراضی
لشت
نشا با مالکین آن حدود اختلاف پیدا کرد اراضی مزبور را به روس‌ها اجاره داد و باب دیگری در ضدیت با
وطن گشود. پس از "
کودتای ۱۲۹۹" زنگ خطر برای خاندان امینی زده شد، چرا که قشر جدیدی از
فئودالیسم در حال ظهور بود که می‌بایست هر چه زودتر به مال و منالی می‌رسید. بدین ترتیب خانواده امینی شبانه به قم گریختند؛ اما بعدها به دلیل کیاست و نفوذ همسر امین‌الدوله خطر رفع شده و به
تهران بازگشتند. محسن خان در
بهار۱۳۲۹ ش درگذشت.
هنگامی‌که "رضاخان" به مقام نخست‌وزیری رسید با دختر "مجلل‌الدوله" شاهزاده قجری
ازدواج کرد، همسر جدید
رضاخان دخترخاله فخرالدوله بود. امین الدوله و همسرش فخرالدوله برای نزدیکی به نخست‌وزیر مهمانی مجلل و باشکوهی به افتخار آن دو ترتیب می‌دهند. در تمام دوره شانزده ساله پادشاهی و مجموعا بیست ساله حکومت رضاخان کلیه توجه امینی و خانم فخرالدوله که سرپرستی و اداره املاک و دارایی‌های آن را بر عهده داشت بر این نکته متمرکز بود که اولا املاک
لشت
نشا به ثبت رسمی برسد و ثانیا تمام درآمد آن املاک به مصرف ساختن مستقلات و ازدیاد املاک آن‌ها در
تهران و سرمایه‌گذاری در دیگر عرصه‌های اقتصادی برسد، زیرا فخرالدوله سرپرست خانواده امینی وحشت داشت که مبادا
گیلان به سبب همسایگی با اتحاد شوروی به دام کمونیست‌ها بیفتد و به همین دلیل خانم فخرالدوله از محل درآمد مستغلات
لشت
نشاء نخستین شرکت تاکسیرانی و نیز نخستین بانک خصوصی را ایجاد کرد. علیخان امین‌الدوله به روایت "
معیرالممالک" به آبادانی نیز علاقه زیادی داشت دو کارخانه یکی کارخانه
قند "کهریزک" و یکی هم کارخانه کبریت‌سازی در "خواردین" برپاکرد.
امین‌الدوله و خانم فخرالدوله صاحب ۴ فرزند پسر و یک فرزند دختر شدند؛ اسامی آن‌ها به ترتیب حسن، محمود، علی و ابوالقاسم و فزرند دخترشان معصومه امینی.
سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «خاندان امینی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۴/۰۸.
