• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محسن‌ بن شریف‌ نجفی جواهری

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


جواهری، آل، خاندان‌ علمی‌ شیعی‌ در قرن‌ سیزدهم‌ تا پانزدهم‌ در عراق‌ است. یکی از شخصیت‌های این خاندان محسن‌ بن شریف‌ نجفی جواهری است.


شیخ‌ محسن‌ جواهری‌، فقیه‌ و ادیب‌ و شاعر بود.
وی‌ در ۱۲۹۵ در نجف‌ به‌دنیا آمد.

از میرزا حسین نائینی‌ و شیخ‌الشریعه‌ اصفهانی‌ (متوفی‌ ۱۳۳۹) مراتب‌ بالای‌ فقه‌ و اصول‌ را فراگرفت‌ و از میرزای‌ نائینی‌ اجازه اجتهاد گرفت‌.
وی‌ حکمت‌ و کلام‌ را نیز آموخت‌.
[۱] جعفر بن‌ باقر آل‌محبوبه‌، ماضی‌ النجف‌ و حاضرها، ج۲، ص۱۲۴ـ ۱۲۵، بیروت‌ ۱۴۰۶/ ۱۹۸۶.


برخی‌ از شاگردانش‌، عبداللّه‌ بن‌ محمدصالح‌ قطیفی‌، سیدعلی‌ وداعی‌، علی‌ شرقی‌ (متوفی‌ ۱۳۸۴) و حسین‌ قدیحی‌ بودند.
[۲] محسن‌ جواهری‌، الفرائد الغوالی‌ علی‌ شواهد الامالی السیدالمرتضی‌، ج۱، مقدمه محمدحسن‌ جواهری‌، ص «ف‌»، چاپ‌ محمدحسن‌ جواهری‌، نجف‌: مطبعه الاداب‌.
[۳] علی‌ خاقانی‌، شعراء الغری‌، ج‌۷، ص‌۲۴۰، نجف‌ ۱۳۷۳/۱۹۵۴، چاپ‌ افست‌ قم‌ ۱۴۰۸.


او پس‌ از سفری‌ به‌ بحرین‌، به‌ خوزستان‌ رفت‌ و در فَلاحیه‌ (شادِگان‌) سکونت‌ گزید و در آن‌ شهر مقبولیت‌ عام‌ یافت‌.
در جریان‌ جنگ‌ جهانی‌ اول‌ (۱۹۱۴ـ ۱۹۱۸) و حمله انگلستان‌ به‌ عراق‌، شیخ‌محسن‌ در کنار دیگر فقهای‌ عراق‌، مانند سیدمحمدسعید حَبّوبی‌، در جهاد با انگلیس‌ شرکت‌ کرد و مجروح‌ شد.
پس‌ از شکست‌ عراق‌، وی‌ به‌ نجف‌ رفت‌ و پس‌ از مدتی‌ به‌ فلاحیه‌ بازگشت‌.
در ۱۳۰۸ شبه‌ اهواز رفت‌ و به‌ تصدی‌ امور دینی‌ مردم‌ پرداخت‌.
در ۱۳۱۵ ش‌، به‌ علت‌ بیماری‌، بر بازگشت‌ به‌ نجف‌ مصمم‌ شد و در بصره‌ وفات‌ یافت‌.
پیکرش‌ را در مراسم‌ باشکوهی‌ تا نجف‌ تشییع‌ کردند و در مقبره خانوادگی‌شان‌ به‌ خاک‌ سپردند.
[۴] علی‌ خاقانی‌، شعراء الغری‌، ج۷، ص‌۲۴۰ـ۲۴۲، نجف‌ ۱۳۷۳/۱۹۵۴، چاپ‌ افست‌ قم‌ ۱۴۰۸.
[۵] جعفر بن‌ باقر آل‌محبوبه‌، ماضی‌ النجف‌ و حاضرها، ج۲، ص۱۲۴، بیروت‌ ۱۴۰۶/ ۱۹۸۶.


شیخ‌ محسن‌ جواهری‌ شاعری‌ توانا بوده‌ و اشعار فراوانی‌ سروده‌ است‌.
[۶] علی‌ خاقانی‌، شعراء الغری‌، ج۷، ص۲۴۳ـ ۲۵۵، نجف‌ ۱۳۷۳/۱۹۵۴، چاپ‌ افست‌ قم‌ ۱۴۰۸.

برخی‌ از آثار او عبارت‌اند از: الفَرائدُ الغَوالی‌ علی‌ شواهد الاَمالی‌، که‌ شرحی‌ است‌ بر الامالی‌ سیدمرتضی‌، و جلد ۱ـ۳ آن‌ در سال‌های‌ ۱۹۶۶ ـ ۱۹۶۷ در نجف‌ چاپ‌ شده‌ است‌؛ نَهْجُ السّداد فی‌ شرح‌ نجاه العباد؛ حاشیه‌ بر کفایة الاصول‌؛ القلائد الدرر فی‌ امامه الائمه الاثنی‌عشر؛ تصحیح‌ و شرح‌ دیوان‌ ابن‌خیاط‌ دمشقی‌ (متوفی‌ ۵۱۷)؛ شرحی‌ بر الشهاب‌الثاقب‌، اثر منظوم‌ سیدمحمدباقر طباطبایی‌ حائری‌ (متوفی‌ ۱۳۳۱) درباره اثبات‌ امامت‌ علی (علیه‌السلام‌) و فرزندان‌ ایشان‌
[۷] محسن‌ جواهری‌، الفرائد الغوالی‌ علی‌ شواهد الامالی السیدالمرتضی‌، ج۱، مقدمه محمد حسن‌ جواهری‌، ص «ق‌ ـ ر»، چاپ‌ محمدحسن‌ جواهری‌، نجف‌: مطبعه الاداب‌.
[۸] محمدمحسن‌ آقابزرگ‌ طهرانی‌، الذریعه الی‌ تصانیف‌ الشیعه، ج۱، ص۴۶۲، چاپ‌ علی‌نقی‌ منزوی‌ و احمد منزوی‌، بیروت‌ ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
[۹] محمدهادی‌ امینی‌، معجم‌المطبوعات‌ النجفیه: منذ دخول‌ الطباعه الی‌ نجف‌ حتی‌ الان‌، ج۱، ص۱۷۴، نجف‌ ۱۳۸۵/ ۱۹۶۶.
[۱۰] کورکیس‌ عواد، الذخائر الشرقیه، ج۱، ص۵۴۳، چاپ‌ جلیل‌ عطیه‌، بیروت‌ ۱۹۹۹.
[۱۱] سیدمحسن‌ امین‌، مستدرکات‌ اعیان‌ الشیعه، ج۵، ص۲۹۹، بیروت‌ ۱۴۰۸ـ ۱۴۱۶/۱۹۸۷ـ۱۹۹۶.
دیوان‌ شعر که‌ فرزندش‌، محمدحسن‌، آن‌ را جمع‌آوری‌ کرده‌ است‌؛ و منظومه‌هایی‌ در علم‌ کلام‌، تجوید و فقه‌.
[۱۲] محمدمحسن‌ آقابزرگ‌ طهرانی‌، الذریعه الی‌ تصانیف‌ الشیعه، ج۱، ص۴۶۸، چاپ‌ علی‌نقی‌ منزوی‌ و احمد منزوی‌، بیروت‌ ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
[۱۳] محمدمحسن‌ آقابزرگ‌ طهرانی‌، الذریعه الی‌ تصانیف‌ الشیعه، ج۹، ص۹۷۶، چاپ‌ علی‌نقی‌ منزوی‌ و احمد منزوی‌، بیروت‌ ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
[۱۴] محمدمحسن‌ آقابزرگ‌ طهرانی‌، الذریعه الی‌ تصانیف‌ الشیعه، ج۲۳، ص۱۵۱۶، چاپ‌ علی‌نقی‌ منزوی‌ و احمد منزوی‌، بیروت‌ ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
[۱۵] محمدمحسن‌ آقابزرگ‌ طهرانی‌، الذریعه الی‌ تصانیف‌ الشیعه، ج۲۳، ص۱۲۵، چاپ‌ علی‌نقی‌ منزوی‌ و احمد منزوی‌، بیروت‌ ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
[۱۶] محمدمحسن‌ آقابزرگ‌ طهرانی‌، الذریعه الی‌ تصانیف‌ الشیعه، ج۲۶، ص۳۶، چاپ‌ علی‌نقی‌ منزوی‌ و احمد منزوی‌، بیروت‌ ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
[۱۷] محسن‌ جواهری‌، الفرائد الغوالی‌ علی‌ شواهد الامالی السیدالمرتضی‌، ج۱، مقدمه محمد حسن‌ جواهری‌، ص «ق‌ ـ ر»، چاپ‌ محمدحسن‌ جواهری‌، نجف‌: مطبعه الاداب‌.
[۱۸] محمدمحسن‌ آقابزرگ‌ طهرانی‌، الذریعه الی‌ تصانیف‌ الشیعه، ج۸، ص۱۲۲، چاپ‌ علی‌نقی‌ منزوی‌ و احمد منزوی‌، بیروت‌ ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
[۱۹] محمدمحسن‌ آقابزرگ‌ طهرانی‌، الذریعه الی‌ تصانیف‌ الشیعه، ج۱۱، ص۸۶، چاپ‌ علی‌نقی‌ منزوی‌ و احمد منزوی‌، بیروت‌ ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
[۲۰] علی‌ خاقانی‌، شعراء الغری‌، ج۷، ص۲۴۲ـ۲۴۳، نجف‌ ۱۳۷۳/۱۹۵۴، چاپ‌ افست‌ قم‌ ۱۴۰۸.


۱. ↑ جعفر بن‌ باقر آل‌محبوبه‌، ماضی‌ النجف‌ و حاضرها، ج۲، ص۱۲۴ـ ۱۲۵، بیروت‌ ۱۴۰۶/ ۱۹۸۶.
۲. ↑ محسن‌ جواهری‌، الفرائد الغوالی‌ علی‌ شواهد الامالی السیدالمرتضی‌، ج۱، مقدمه محمدحسن‌ جواهری‌، ص «ف‌»، چاپ‌ محمدحسن‌ جواهری‌، نجف‌: مطبعه الاداب‌.
۳. ↑ علی‌ خاقانی‌، شعراء الغری‌، ج‌۷، ص‌۲۴۰، نجف‌ ۱۳۷۳/۱۹۵۴، چاپ‌ افست‌ قم‌ ۱۴۰۸.
۴. ↑ علی‌ خاقانی‌، شعراء الغری‌، ج۷، ص‌۲۴۰ـ۲۴۲، نجف‌ ۱۳۷۳/۱۹۵۴، چاپ‌ افست‌ قم‌ ۱۴۰۸.
۵. ↑ جعفر بن‌ باقر آل‌محبوبه‌، ماضی‌ النجف‌ و حاضرها، ج۲، ص۱۲۴، بیروت‌ ۱۴۰۶/ ۱۹۸۶.
۶. ↑ علی‌ خاقانی‌، شعراء الغری‌، ج۷، ص۲۴۳ـ ۲۵۵، نجف‌ ۱۳۷۳/۱۹۵۴، چاپ‌ افست‌ قم‌ ۱۴۰۸.
۷. ↑ محسن‌ جواهری‌، الفرائد الغوالی‌ علی‌ شواهد الامالی السیدالمرتضی‌، ج۱، مقدمه محمد حسن‌ جواهری‌، ص «ق‌ ـ ر»، چاپ‌ محمدحسن‌ جواهری‌، نجف‌: مطبعه الاداب‌.
۸. ↑ محمدمحسن‌ آقابزرگ‌ طهرانی‌، الذریعه الی‌ تصانیف‌ الشیعه، ج۱، ص۴۶۲، چاپ‌ علی‌نقی‌ منزوی‌ و احمد منزوی‌، بیروت‌ ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۹. ↑ محمدهادی‌ امینی‌، معجم‌المطبوعات‌ النجفیه: منذ دخول‌ الطباعه الی‌ نجف‌ حتی‌ الان‌، ج۱، ص۱۷۴، نجف‌ ۱۳۸۵/ ۱۹۶۶.
۱۰. ↑ کورکیس‌ عواد، الذخائر الشرقیه، ج۱، ص۵۴۳، چاپ‌ جلیل‌ عطیه‌، بیروت‌ ۱۹۹۹.
۱۱. ↑ سیدمحسن‌ امین‌، مستدرکات‌ اعیان‌ الشیعه، ج۵، ص۲۹۹، بیروت‌ ۱۴۰۸ـ ۱۴۱۶/۱۹۸۷ـ۱۹۹۶.
۱۲. ↑ محمدمحسن‌ آقابزرگ‌ طهرانی‌، الذریعه الی‌ تصانیف‌ الشیعه، ج۱، ص۴۶۸، چاپ‌ علی‌نقی‌ منزوی‌ و احمد منزوی‌، بیروت‌ ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۱۳. ↑ محمدمحسن‌ آقابزرگ‌ طهرانی‌، الذریعه الی‌ تصانیف‌ الشیعه، ج۹، ص۹۷۶، چاپ‌ علی‌نقی‌ منزوی‌ و احمد منزوی‌، بیروت‌ ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۱۴. ↑ محمدمحسن‌ آقابزرگ‌ طهرانی‌، الذریعه الی‌ تصانیف‌ الشیعه، ج۲۳، ص۱۵۱۶، چاپ‌ علی‌نقی‌ منزوی‌ و احمد منزوی‌، بیروت‌ ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۱۵. ↑ محمدمحسن‌ آقابزرگ‌ طهرانی‌، الذریعه الی‌ تصانیف‌ الشیعه، ج۲۳، ص۱۲۵، چاپ‌ علی‌نقی‌ منزوی‌ و احمد منزوی‌، بیروت‌ ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۱۶. ↑ محمدمحسن‌ آقابزرگ‌ طهرانی‌، الذریعه الی‌ تصانیف‌ الشیعه، ج۲۶، ص۳۶، چاپ‌ علی‌نقی‌ منزوی‌ و احمد منزوی‌، بیروت‌ ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۱۷. ↑ محسن‌ جواهری‌، الفرائد الغوالی‌ علی‌ شواهد الامالی السیدالمرتضی‌، ج۱، مقدمه محمد حسن‌ جواهری‌، ص «ق‌ ـ ر»، چاپ‌ محمدحسن‌ جواهری‌، نجف‌: مطبعه الاداب‌.
۱۸. ↑ محمدمحسن‌ آقابزرگ‌ طهرانی‌، الذریعه الی‌ تصانیف‌ الشیعه، ج۸، ص۱۲۲، چاپ‌ علی‌نقی‌ منزوی‌ و احمد منزوی‌، بیروت‌ ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۱۹. ↑ محمدمحسن‌ آقابزرگ‌ طهرانی‌، الذریعه الی‌ تصانیف‌ الشیعه، ج۱۱، ص۸۶، چاپ‌ علی‌نقی‌ منزوی‌ و احمد منزوی‌، بیروت‌ ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۲۰. ↑ علی‌ خاقانی‌، شعراء الغری‌، ج۷، ص۲۴۲ـ۲۴۳، نجف‌ ۱۳۷۳/۱۹۵۴، چاپ‌ افست‌ قم‌ ۱۴۰۸.


دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة‌المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «جواهری»، شماره۵۱۷۳.    




جعبه ابزار