مجموعة الرسائل الأصولیة (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رساله «جواز اجتماع الامر و النهی»،
تالیف سید محمد کاظم یزدی نجفی (۱۲۹۸- ۱۲۱۱ ش)، به
زبان عربی می‌باشد.
مسئله
جواز اجتماع امر و نهی، یکی از مسائل جامع و مهم
علم اصول می‌باشد و از طرفی در آن، نکاتی دقیق و حقایقی فقهی نیز وجود دارد که بر صاحبان فکر و اندیشه پوشیده نیست. وجود این امر و عدم اطلاع گروهی از طالبان علم و دست نیافتن به آن حقایق و دقایق، در مؤلف ایجاد انگیزه نمود تا وی در این مسئله با دقت نظر و تحقیق، مطالبی را ارائه نماید و فضلا و طلاب آنها را گردآوری نمودند حاصل تلاش و کار و تدریس، تالیف کتاب «جواز اجتماع الامر و النهی» بود که در
سال (۱۲۶۰ ق.)، به پایان رسید.
کتاب، با حمد و ثنای
خالق هستی آغاز گردیده است و دارای چند مقدمه می‌باشد، ولی بدون اینکه عنوان مقدمه را
ذکر نماید.
مؤلف، در ابتدا مطالبی پیرامون مسئله جواز اجتماع امر و نهی بیان کرده و سپس برای ادامه مطالب، ده تنبیه را آورده است و هر یک را به طور کامل شرح داده است.
در پایان، مؤلف، یک تذنیب را در مورد مسئله
اجاره بیان نموده و به توضیح آن پرداخته است.
مؤلف، مطالب را با ذکر ادله مورد نیاز شرح داده است و نوع گفتار و نوشتار کتاب شیوا و رسا و در عین حال متقن و استوار می‌باشد.
مؤلف، پس از حمد و ثنای خداوند متعال و قبل از شروع مباحث اصلی، مقدماتی را ذکر می‌نماید و آنها را شرح می‌دهد؛ برخی از مقدمات مزبور عبارتند از:
۱. آیا مسئله جواز اجتماع امر و نهی، یک مسئله اصولی است یا کلامی؟ در این زمینه اقوال علما را بیان می‌کند و خود قائل به اصولی بودن مسئله می‌باشد و برای اثبات این مطلب دلایلی رابیان می‌کند؛
۲. تحقیق پیرامون
کلمه اجتماع در مسئله جواز اجتماع امر و نهی و تعریف آن از نظر
لغت و
اصطلاح و بیان اقوال علما؛
۳. تحقیق پیرامون فرق بین اقسام
امر و
نهی و جریان نزاع در
امر و
نهی تخییری؛
۴. بحث در مورد کلی طبیعی و وجود آن در خارج.
بعد از اتمام مقدمات، مؤلف، مطالب اصلی را آغاز می‌نماید و به شرح و توضیح مباحث ذکر شده می‌پردازد.
شروع و آغاز مسئله جواز اجتماع امر و نهی، بیان اصل در مسئله، ثمره مسئله، تحقیق در مورد جواز اجتماع امر و نهی، ذکر پنج
دلیل برای قول به جواز اجتماع امر و نهی،
استدلال بر جواز اجتماع با
عبادات مکروه (مقصود از مکروه قلت
ثواب می‌باشد)، مبحث اجتماع وجوبین و اجتماع وجوب و
استحباب، استدلال با تداخل اغسال، در بیان دلیل کسانی که اجتماع را ممنوع می‌دانند (مانند اینکه اجتماع امر و نهی، مستلزم
اجتماع ضدین می‌باشد که محال است)، بیان دلیل مفصل بین
عقل و
عرف (که می‌گوید: اجتماع، عقلا جایز است نه عرفا).
مؤلف، پس از بیان این مباحث، مطلب را با ده تنبیه ادامه می‌دهد و به پایان می‌رساند. چند تنبیه مهم که در
کتاب ذکر شده است، عبارت است از:
۱. عدم فرق بین توصلیات و تعبدیات در عدم جواز اجتماع بنا بر قول به آن؛
۲. عدم فرق در مسئله بین دو
واجب نفسی و دو
واجب غیری و دو واجب مختلف؛
۳. بیان جواز اجتماع امر صوری و نهی واقعی و بر عکس؛
۴. در مورد کسی که در زمین غصبی واقع شده است.
مؤلف، در نهایت یک تذنیب در مورد مسئله
اجاره و زمانی که اجتماع امر و نهی در اجاره صورت می‌گیرد، بیان می‌کند و می‌گوید: کسی که عملی را که به واسطه اجاره بر او
واجب شده، به صورت
حرام انجام بدهد (مانند کسی که برای خالی کردن دست شویی
مسجد اجیر شود و کار را با وسیله غصبی به انجام رساند)، بنا بر ممنوع بودن اجتماع، مستحق
اجرة المسمی نمی‌باشد.
کتاب، فاقد فهرست مطالب و پاورقی می‌باشد.
نرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
