متکبر (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
متکبر: (مَثْویً لِّلْمُتَکَبِّرِینَ)واژه
«متکبر» هر چند به تمام کسانی که خود بزرگ‌بین هستند اطلاق می‌گردد، ولی در اینجا بیشتر منظور کسانی است که در برابر دعوت انبیاء به آئین حق،
استکبار جستند و از پذیرش دعوت آنها سر باز زدند.
«متکبّر» از مادّه «
تکبّر»
به دو معنا آمده است: یکی
ممدوح که در مورد
خداوند به کار می‌رود و آن دارا بودن بزرگی و کارهای نیک و صفات پسندیده فراوان است و دیگری، نکوهیده و
مذموم که در مورد غیر خدا به کار می‌رود، و آن این است که افراد کوچک و کم مقدار ادعای بزرگی کنند و صفاتی را که ندارند به خود نسبت دهند؛ و از آنجا که عظمت و بزرگی، تنها شایسته مقام خدا است، این واژه به معنای ممدوحش تنها درباره او به کار می‌رود و هرگاه در غیر مورد او به کار رود، به معنای مذموم است.
ترجمه و تفاسیر آیات مرتبط با
متکبر:
(وَ يَوْمَ الْقِيامَةِ تَرَى الَّذينَ كَذَبُواْ عَلَى اللَّهِ وُجُوهُهُم مُّسْوَدَّةٌ أَلَيْسَ فی جَهَنَّمَ مَثْوًى لِّلْمُتَكَبِّرِينَ) (و روز
قیامت كسانى را كه بر خدا
دروغ بستند و
تكبر ورزيدند مى‌بينى كه صورت‌هايشان سياه است؛ آيا در
جهنم جايگاهى براى
متكبّران نيست؟!)
شیخ طبرسی در
مجمع البیان می‌فرماید: (روهاشان سياه است آيا در جهنم جايگاهى براى كبرورزان نيست) آنهايى كه از
ایمان آوردن به خداوند
تكبر ورزيدند. اين استفهام و سؤال به صورت تثبيت و تقرير مطلب است يعنى حتما در جهنم جايگاه و مقام آنها مى‌باشد.
(هُوَ اللَّهُ الَّذی لا إِلَهَ إِلّا هُوَ الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ السَّلامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَيْمِنُ الْعَزيزُ الْجَبّارُ الْمُتَكَبِّرُ سُبْحانَ اللَّهِ عَمّا يُشْرِكُونَ) (او خداوند يگانه‌اى است كه معبودى جز او نيست، حاكم و مالك اوست، از هر عيب
منزّه است، به كسى
ستم نمى‌كند، امنيّت‌بخش است، مراقب همه چيز است، شكست‌ناپذيرى كه با اراده نافذ خود هر امرى را اصلاح مى‌كند، و داراى
کبریا و عظمت است؛ خداوند منزّه است از آنچه همتاى او قرار مى‌دهند!)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
متكبر آن كسى است كه با جامه
كبريايى خود را بنماياند.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «متکبر»، ص۵۰۲.
