مبادی اراده
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
همان‌گونه که انجام هر فعل اختیاری، به
اراده مسبوق است، خود اراده نیز به مبادی و عللی مسبوق است که باعث تحقّق اراده‌ای
خاص می‌شوند.
در آیاتی از
قرآن به برخی از این مبادی اشاره شده؛ مانند این‌که
ایمان آوردن
انسان در پی آن است که خداوند، ایمان را محبوب وی قرار داده، در
قلب او
زینت دهد.
پیامبران به واسطه
وحی الهی، کارهای نیک را اراده کرده و انجام می‌دهند.
امر الهی سبب اراده برخی امور به‌وسیله پیامبران می‌شود.
روی‌گردانی از یاد
خدا باعث می‌شود که انسان فقط زندگی
دنیا را اراده کند.
پیروی از شهوات باعث‌می‌شود که شخص،
انحراف دیگران را نیز اراده کند
و....
از دیدگاه فلسفی، مبادی اراده به‌ترتیب
تصوّر ،
تصدیق و شوق است؛ یعنی در ابتدا چیزی تصوّر می‌شود و بعد از تصوّر،
تصدیق به فایده یا
ضرر پیدا می‌شود و در اثر این
تصدیق، شوق به
جذب منفعت که
شهوت نامیده می‌شود یا شوق به دفع ضرر که
غضب نام دارد، پدید می‌آید و با قوی‌شدن این شوق، اراده تحقّق می‌یابد.
تصدیقی که از مبادی اراده است، به سه قسم تقسیم می‌شود:
اوّل
تصدیق یقینی که
تصدیق به خیرات عالم
عقل ، یعنی دارالیقین است.
دوم
تصدیق ظنّی که
تصدیق به خیرات محدود آخرتی است؛ خیراتی که به‌دلیل محدود بودن، ظنّی به‌شمار می‌آیند.
سوم
تصدیق تخیّلی که
تصدیق به خیرات دنیایی است؛ خیراتی که به‌دلیل محدودیّت و قابل زوال بودن تخیّلی شمرده می‌شوند. قسم اوّل منشأ پیدایش اراده‌ای می‌شود که مخصوص مقرّبان است. آن‌ها با این اراده، خیرات
یقینی را می‌طلبند. قسم دوم، اراده‌ای را پدید می‌آورد که به
اصحاب یمین اختصاص دارد. آنان با این اراده، به سمت خیرات‌آخرتی می‌روند. قسم سوم باعث پیدایش اراده‌ای می‌شود که خاص اصحاب شمال است. آنان با این اراده، همه همّت خویش را متوجّه امور دنیایی می‌کنند.
الاشارات و التنبيهات؛ اقرب‌الموارد فى فصح العربية و الشوارد؛ انوارالملكوت فى شرح الياقوت؛ تهافت‌التهافت؛ الحكمة المتعاليه فى الاسفار العقلية الاربعه؛ درة التاج؛ دررالفوائد؛ شرح الاسماء او شرح دعاء الجوشن الكبير؛ شرح فصوص الحكم؛ شرح المصطلحات الكلاميه؛ شرح منازل السائرين؛ شرح منظومه، سبزوارى؛ شرح المنظومة السبزوارى؛ شمس‌العلوم و دواء كلام العرب من الكلام؛ الطبقات الصوفيّه؛ القاموس المحيط؛ گوهر مراد؛ مجمع‌البيان فى تفسير القرآن؛ معجم‌الفروق اللغويه؛ مفتاح‌الباب؛ المنجد فى‌اللغه؛ موسوعة كشاف اصطلاحات الفنون والعلوم؛ موسوعة مصطلحات التصوف الاسلامى؛ الميزان فى تفسيرالقرآن؛ نثر طوبى.
دائرة‌المعارف قرآن کریم مقاله اراده
