مباحث الاصول (بهجت، محمد تقی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
این کتاب (مباحث الاصول)، اثر آیة الله، شیخ
محمد تقی بهجت ، به زبان عربی است که جلد اول از دوره اصول فقه معظم له می‌باشد و بارها توسط ایشان مورد مداقه و تجدید نظر قرار گرفته و نظریاتی نو در بسیاری از مباحث اصولی را در بر دارد. مؤلف، در بیشتر مبانی اصولی، متاثر از استادش، مرحوم شیخ
محمد حسین اصفهانی است.
کتاب، دارای یک مقدمه، هفده فصل و بخشی با عنوان «الملحقات» است.
مقدمه کتاب، مشتمل بر بیان
موضوع علم ،
مبادی علم اصول و غرض و تعریف آن می‌باشد. در مورد موضوع علم، مؤلف، همان تعریف مشهور را که عبارت است از: «چیزی که در آن علم، از عوارض ذاتیه آن بحث می‌شود»، ذکر می‌کند و به توضیح و بررسی آن می‌پردازد.
وی، در ادامه، چنین مرقوم می‌دارد:
مبادی علم اصول یا
تصوریه است و یا
تصدیقیه و هر کدام از اینها یا لغویه هستند و یا احکامیه.
مبادی لغویه، عبارت است از مسائل لغوی و ادبی که درک موضوعات و محمولات و یا نسبت‌های پاره‌ای از مسائل علم اصول بر آن توقف دارد و
مبادی احکامیه، عبارت است از مسائلی که در آن، احوال احکام از آن جهت که احکام هستند، مورد بررسی قرار می‌گیرد.
در
مبادی تصوریه لغویه،
وضع،
معنای حرفی، تحقیق
انشاء و
اخبار و علائم
حقیقت و مجاز مورد بررسی قرار می‌گیرد، ولی در
مبادی تصدیقیه لغویه،
حقیقت شرعیه،
صحیح و اعم، اشتراک و استعمال لفظ در بیشتر از یک معنی و
مشتق تحقیق می‌شود.
پس از مقدمه و
مبادی تصوریه لغویه و تصدیقیه لغویه، نوبت به بحث
اوامر با فصول هشت گانه آن می‌رسد که فصل اول، در باره
ماده و
صیغه امر و مباحث مربوط به آن دو است.
فصل دوم، در باره تقسیمات واجب به
نفسی و
غیری و
تعیینی و تخییری و هم چنین به
عینی و
کفایی و
موسع و
مضیق و
مطلق مشروط است.
فصل سوم، در باره تعلق امر به
طبیعت یا
فرد بحث می‌شود.
فصل چهارم، در باره
نسخ وجوب است.
فصل پنجم، در مورد
اقسام وجوب است.
در فصل ششم و هفتم، در باره دلالت صیغه‌های طلبی بر
مره و تکرار یا
فور و تراخی تحقیق می‌شود و بالاخره،
فصل نهم، در باره
اجزاء است.
در خاتمه کتاب، در ذیل عنوان «الملحقات»، مسئله
اجزاء و
تعارض احوال مفصلا بررسی می‌شود.
نرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
