• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

خسوف

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


خُسُوف به ماه گرفتگى گفته می شود .


به ضم خاء و سین تلفظ می گردد.

اطلاق شايع خسوف در ماه گرفتگی است، ليكن از باب تغليب، گاه در هر دو‌ (ماه و خورشید گرفتگی) به كار مى‌رود؛ چنان كه بنابر تصريح برخى لغويان، در خورشید گرفتگی نيز استعمال شده است.
[۱] ابن منظور، لسان العرب، ج۹، ص۶۷.    
‌
[۲] ابن اثیر، النهایه فی غریب الحدیث والاثر، ج۲، ص۳۱.    


از آن در باب، طهارت صلات و نکاح سخن گفته‌اند.

خواندن نماز آیات هنگام خسوف واجب است
[۳] نجفی، محمدحسن، جواهرالکلام، ج۱۱، ص۴۰۰.    

امام خمینی در تحریرالوسیله، دراین‌خصوص می‌فرماید: «(از جمله) سبب این نماز (آیات) گرفتن خورشید و ماه (است) ولو اینکه مقداری از آن‌ها گرفته باشد.»
[۴] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۹۹، کتاب الصلاة، القول فی صلاة الآیات، مسالة۱.    
و «ترسیدن شرط نیست و در مورد آن‌ها به‌هرحال نماز آیات واجب است.»
[۵] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۹۹، کتاب الصلاة، القول فی صلاة الآیات، مسالة۱.    
و «ظاهر آن است که معیار، صدق نام گرفتگی است؛ اگرچه این گرفتگی به علت دو سبب متعارف آن، که حائل شدن زمین و ماه است نباشد، بنابراین گرفتن ماه و خورشید به‌وسیله بعضی از ستاره‌های دیگر یا به علّت دیگری کافی است. البته اگر گرفتگی، بسیار کم باشد به‌طوری که چشم‌های متعارف مردم آن را نبیند - اگرچه بعضی از چشم‌های خارق‌العاده یا به‌واسطه ابزاری که (برای این کار) ساخته شده آن را ببینند - ظاهر آن است که چنین گرفتگی اثری ندارد (و سبب نماز آیات نمی‌شود) اگرچه این گرفتگی به جهت یکی از دو سبب متعارف آن باشد. و همچنین اگر گرفتگی آن‌ها به‌سرعت از بین برود، مانند آنکه در اثر عبور بعضی از سنگ‌های آسمانی از مقابل ماه و خورشید، چشم نور آن‌ها را نبیند و این حالت سریعاً از بین برود، این گرفتگی تاثیری ندارد (و موجب نماز آیات نمی‌شود). »
[۶] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۹۹، کتاب الصلاة، القول فی صلاة الآیات، مسالة۲.    


۴.۱ - وقت نماز گرفتگی ماه و خورشید

وقت ادای نماز گرفتگی ماه و خورشید از هنگام شروع گرفتگی تا زمان شروع در بازشدن آن است، و احتیاط ترک نشود که قبل از آنکه شروع به بازشدن نماید، به انجام نماز بشتابد، و اگر از آن‌وقت تاخیر‌انداخت، نباید آن را به نیّت ادا و قضا به جا آورد، بلکه باید نماز را با نیّت تقرب، بدون قیدی (قضا یا ادا) بخواند.
[۷] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۲۰۰، کتاب الصلاة، القول فی صلاة الآیات، مسالة۳.    


۴.۲ - قضای نماز گرفتن ماه یا خورشید

کسی که علم به گرفتن ماه یا خورشید پیدا نکند تا آنکه به‌کلی گرفتگی برطرف شود، درصورتی‌که تمام قرص نگرفته باشد، قضا (نماز آیات) بر او واجب نیست. اما اگر به گرفتگی علم پیدا کند و نماز را نخواند - ولو اینکه از روی فراموشی‌ باشد - یا آنکه تمام قرص گرفته باشد، قضا واجب است.
[۸] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۲۰۰، کتاب الصلاة، القول فی صلاة الآیات، مسالة۷.    


۴.۳ - خبر افراد غیر عادل

اگر عدّه‌ای که عادل نیستند، بگویند که ماه یا خورشید گرفته و شخص به راست گفتن آن‌ها علم پیدا نکند و پس از گذشتن وقت، معلوم شود که راست گفته‌اند، ظاهر این است که این حالت نیز ملحق به ندانستن است، بنابراین درصورتی‌که تمام قرص نگرفته باشد، قضای نماز آیات بر او واجب نیست. و همچنین است اگر دو نفر شهادت دهند و عدالت آن‌ها معلوم نباشد و بعد از گذشت وقت، عدالت آن‌ها ثابت شود (که در این صورت هم مانند آن است که به اصل گرفتگی جاهل باشد)، لکن احتیاط آن است که مخصوصاً در صورت دوم، قضا نماید، بلکه در صورت دوم، احتیاط ترک نشود.
[۹] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۲۰۱، کتاب الصلاة، القول فی صلاة الآیات، مسالة۸.    


۴.۴ - استحباب غسل

از جمله غسل‌های مستحبی، غسل «به‌خاطر کوتاهی کردن در ادای نماز خسوف و کسوف (ماه یا خورشید گرفتن) است. (پس) درصورتی‌که تمام قرص ماه و خورشیدگرفته باشد مستحب است در وقت قضای آن‌ها غسل نماید، بلکه سزاوار نیست در آن احتیاط ترک شود.»
[۱۰] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۰۵، کتاب الطهارة، القول فی الاغسال المندوبة، اما الفعلیة، ثانیهما.    


گرچه «تنجیم حرام است»
[۱۱] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۵۳۰، کتاب المکاسب و المتاجر، مقدمة، مسالة۱۶.    
ولی «خبردادن به گرفتن خورشید و ماه و به اول هر ماه و به نزدیکی کواکب و جداشدن آن‌ها، درصورتی‌که از روی اصول و قواعد درستی ناشی باشد، جزء تنجیم حرام نیست. و اشتباهی که احیاناً از آن‌ها واقع می‌شود، مانند سایر علوم، از خطای در حساب و به‌کارگیری قواعد، سرچشمه می‌گیرد.»
[۱۲] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۵۳۰، کتاب المکاسب و المتاجر، مقدمة، مسالة۱۶.    


آمیزش در شبی كه در آن خسوف و نيز در روزی كه در آن كسوف (خورشید گرفتگی) رخ داده مکروه است.
[۱۳] نجفی، محمدحسن، جواهرالکلام، ج ۲۹، ص۵۴.    



۱. ↑ ابن منظور، لسان العرب، ج۹، ص۶۷.    
۲. ↑ ابن اثیر، النهایه فی غریب الحدیث والاثر، ج۲، ص۳۱.    
۳. ↑ نجفی، محمدحسن، جواهرالکلام، ج۱۱، ص۴۰۰.    
۴. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۹۹، کتاب الصلاة، القول فی صلاة الآیات، مسالة۱.    
۵. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۹۹، کتاب الصلاة، القول فی صلاة الآیات، مسالة۱.    
۶. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۹۹، کتاب الصلاة، القول فی صلاة الآیات، مسالة۲.    
۷. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۲۰۰، کتاب الصلاة، القول فی صلاة الآیات، مسالة۳.    
۸. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۲۰۰، کتاب الصلاة، القول فی صلاة الآیات، مسالة۷.    
۹. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۲۰۱، کتاب الصلاة، القول فی صلاة الآیات، مسالة۸.    
۱۰. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۰۵، کتاب الطهارة، القول فی الاغسال المندوبة، اما الفعلیة، ثانیهما.    
۱۱. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۵۳۰، کتاب المکاسب و المتاجر، مقدمة، مسالة۱۶.    
۱۲. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۵۳۰، کتاب المکاسب و المتاجر، مقدمة، مسالة۱۶.    
۱۳. ↑ نجفی، محمدحسن، جواهرالکلام، ج ۲۹، ص۵۴.    


• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام؛ ج‌۳، ص ۴۵۷    
• ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر)    ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی    


رده‌های این صفحه : احکام زناشویی | دیدگاه های فقهی امام خمینی | فقه | نماز آیات
جعبه ابزار