ماشاءالله منجم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
میشا بن ابری بصری (م حدود
۲۲۰ق)، معروف به ماشاءالله منجّم، از ستاره‌شناسان
یهودی قرن سوم هجری قمری بود. تذکره‌نویسان وی را فردی دانشمند و ماهر در حرکات
نجوم و چگونگی پدید آمدن
شب و
روز و مسائل مربوط به آن دانسته‌اند.
میشا بن ابری بصری بغدادی، معروف به ماشاءالله منجّم، در نام و نسب وی اختلاف کرده‌اند.
قفطی نام پدرش را «ابری»،
و
ابن ندیم آن را «اثَری» ذکر کرده
و
بروکلمان نیز طبق نقلی، نام و نسبش را «منسی بن اثری» یاد کرده است.
میشا از ستاره شناسان یهودی بود که در زمان
منصور عباسی (خلافت
۱۳۶-
۱۵۸ق) می‌زیست و تا زمان
مامون عباسی (خلافت
۱۹۸-
۲۱۸ق) نیز زنده بود. تذکره‌نویسان وی را فردی دانشمند و ماهر در حرکات نجوم و چگونگی پدید آمدن شب و روز و مسائل مربوط به آن دانسته و از افراد بی نظیر زمان خویش یاد کرده‌اند. روزی
سفیان ثوری، ماشاءالله را ملاقات کرد و مطالبی را به وی تذکر داد از جمله گفت: تو از ستاره زحل خوف داری و من از خالق آن تو به ستاره مشتری امید بسته‌ای و من به آفریننده آن تو به استشاره ستارگان، شب را به روز و روز را به شب آورده‌ای، در حالی که من به خداوند و طلب خیر از او دل بسته‌ام چقدر فاصله است بین من و تو! ماشاءالله در جواب گفت: بلی، فاصله من و تو بسیار زیاد است، حال تو امیدوارکننده‌تر و سرنوشت تو به نیکی و نیکویی است.
مرگ میشا را در حدود
۲۰۰ و برخی در حدود ۲۲۰ق دانسته‌اند.
میشا آثار و تالیفات بسیاری داشته که عبارت‌اند از: الموالید الکبیر الواحد والعشرین فی القرانات و الادیان و الملل مطرح الشعاع المعانی صنعة الاسطرلابات والعمل بها ذات الحلق الامطار والریاح السهمین السابع والعشرین ابتداء الاعمال کتاب علی دفع التدبیر کتاب فی المسائل کتاب فی شهادات الکواکب کتاب فی الحدوث کتاب فی تسییر النیرین و ما یدلان علیه الحروف السلطان السفر الاسعار الموالید تحویل سنی الموالید الدول و الملل الحکم علمی الاجتماعات والاستقبالات المرفی و الصور و الحکم علیها.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۷۹۵، برگرفته از مقاله «میشا منجّم».
