مارتین پلسنر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
پِلِسنِر، مارتین،
مستشرق یهودی و
متخصص تاریخ علوم اسلامی است.
پژوهشهای پلسنر در حوزه زبانهای سامی، زبان و
ادبیات یونان قدیم،
تاریخ و
فلسفه باستان،
تاریخ قرون وسطی،
تاریخ هنر و
تاریخ علوم اسلامی است.
او دراواخر ۱۹۰۰/۱۲۷۹ ش در پوسن متولد شد و در برسلاو
رشد کرد در دانشگاه شاگرد
کارل بروکلمان و همدرس
شرق شناس آلمانی،
هانس هاینریش شد، و بعدها دوست نزدیک و همکار علمی او بود این نکته از مقدمه
پایان نامه دکتری او در ۱۹۲۵/۱۳۰۴ ش با عنوانِ (رساله
تدبیر منزل ابروسن نوفیثاغورثی و تأثیر آن در دانش اسلامی) برمی آید.
به نظر بروکلمان، پلسنر در این پایان نامه تحت تأثیر پایان نامه دکتر
هلموت ریتر باعنوان (دستینه دانش بازرگانی عرب) بوده است.
پلسنر در ۱۹۲۵/۱۳۰۴ ش، سه ماه پس از اخذ درجه دکتری، با ریتر آشنا شد
و در تصحیح و
ترجمه غایَه الحکیم (در لاتینی مشهور به پیکاتریکس) منسوب به مَجریطی، به عنوان فردی آشنا به زبانهای عربی و عبری با او همکاری کرد.
در بهار ۱۹۲۷/۱۳۰۶ ش برای پژوهش به مؤسسه تحقیقاتی تاریخ علوم طبیعی روسکا در برلین رفت؛ جایی که در ۱۹۲۱ـ۱۹۲۲/ ۱۳۰۰ـ۱۳۰۱ ش برای دو نیمسال تحصیلی از تسهیلاتش بهره جسته بود
پس از چندی، پلسنر به همت ریتر از
استانبول دیدار کرد و با دانشمندان بنام ترک مانند
اسماعیل افندی و نسخه های خطی کتابخانه فاتح آشنا شد.
در تابستان ۱۹۲۹/۱۳۰۸ ش ترجمه مشترک وی و ریتر از پیکاتریکس به
آلمانی به پایان رسید.
دستنویس این ترجمه در ۱۹۴۳/۱۳۳۲ ش در لایپزیگ طعمه شعله های
جنگ شد او سرانجام از استانبول به آناتولی و
سوریه، و سپس برای مدت کوتاهی به
فلسطین سفر کرد.
سپس به بن رفت و تا ۱۹۳۰/۱۳۰۹ ش در آن‌جا ماند، پس از قبول مأموریتی آموزشی در
دانشگاه فرانکفورت، همراه
یوزف هورویتس (متوفی ۱۹۳۱/۱۳۱۰ ش)،
شرق شناس آلمانی، برای
تدریس در این دانشگاه درخواست داد.
او به سبب
تألیف مقاله های متعدد در (
دایره المعارف اسلام) و (
دایره المعارف جودائیکا)، به عنوان پژوهشگری فعال مطرح شده بود.
در فوریه ۱۹۳۱/۱۳۱۰ ش پس از درگذشت ناگهانی هورویتس، پلسنر جانشین او و استاد دانشگاه فرانکفورت شد.
اما با ظهور
نازیسم در
آلمان، به فلسطین
مهاجرت کرد، این مهاجرت بر فعالیتهای علمی او اثر ناخوشایندی داشت.
او در ۱۹۳۳/ ۱۳۱۲ش در حیفا دستور زبان عربی را برای نخستین بار به عبری جدید نوشت و از ۱۹۴۵ در مدرسه ای در
بیت المقدس (
اورشلیم) به کار مشغول شد؛ در ۱۹۵۵/۱۳۳۴ ش رتبه دانشیاری یافت و در ۱۹۶۳/۱۳۴۲ ش استاد شد.
در این سالها کرسی
ادبیات آلمانی این دانشگاه را اداره می‌کرد تا این‌که در ۱۹۶۹/۱۳۴۸ ش استاد ممتاز آن‌جا شد.
پلسنر در ۱۹۶۲/۱۳۴۱ ش در انگلستان اقامت کرد.
در همین سال، ترجمه پیکاتریکس منتشر شد.
وی مسئولیت چاپخانه بریل را در لیدن برعهده گرفت.
سپس به
تاریخ فلسفه باستان و
تاریخ علوم اسلامی، بویژه
پزشکی وکیمیا، پرداخت و رساله ای نوشت باعنوان (اهمیت
تاریخ علم برای فهم عالم فکری
اسلام) (توبینگن، ۱۹۶۶).
استقبال از این کتاب و دیگر آثار او در محافل علمی سبب شد تا به عضویت افتخاری
انجمن آلمانی شرق شناسی برگزیده شود.
پلسنر در ۲۷ نوامبر ۱۹۷۳/ ۷ آذر ۱۳۵۲ بر اثر
سکته قلبی در بیت المقدس درگذشت.
شماری از آثار او پس از مرگش منتشر شدند، از جمله : (فلسفه پیشا سقراطی و
علم کیمیای یونانی).
برخی از مقالات وی نیز عبارت است از: «
سهرورد» در (دایره المعارف اسلام)؛ («
کشاورزی نبطیان») در مجله سامی
شناسی و زمینه های وابسته و («تحقیقی در باب غایه الحکیم»).
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «پِلِسنِر، مارتین»، شماره۲۷۹۶.
