مؤمن الطّاق
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابوجعفر محمد بن علی احول (م حدود
۱۸۰ق)، معروف به مؤمن الطاق، متکلمی ماهر، حاضرجواب و صحابی
امام صادق و
امام کاظم (علیهماالسلام) بود که از
امام زین العابدین،
امام باقر و امام صادق (علیهم‌السّلام) روایت کرده است.
ابوجعفر محمد بن علی بن نعمان مؤمن الطاق احول بجلی، ساکن طاق المحامل، یکی از محله‌های
کوفه بود و در آنجا به شغل صرّافی اشتغال داشت. در مورد شخصیت وی داوری‌های متناقضی شده است. برخی ایشان را مؤمن الطاق، و مخالفان او را شیطان الطاق لقب داده‌اند و پیروانش او را شاه الطاق خوانده‌اند. به هر حال او صحابی امام صادق
و امام کاظم (علیهماالسلام) بوده
و از امام زین العابدین، امام باقر و امام صادق (علیهم‌السّلام) روایت کرده است.
همچنین از
سلام بن مستنیر بهره علمی بُرد.
او نزد امام صادق (علیه‌السّلام) از آن‌چنان منزلتی برخوردار بود که امام فرمود که زنده یا مرده او، نزد من از محبوب‌ترین مردم می‌باشد.
محمد متکلمی ماهر، حاضرجواب،
دارای مقام علمی بالا
و از اعتقادی نیکو برخوردار بود. مناظرات و بحث و گفت‌وگوهای بسیاری با
ابوحنیفه داشته و با
زید بن زین العابدین در مورد
امامت امام صادق (علیه‌السّلام) مناظره کرده است.
او شاگردانی را تربیت نمود که از جمله آنها می‌توان به
احمد بن زید خزاعی،
حماد بن عثمان،
صفوان بن یحیی،
ابن ابی عمیر و
ابومالک احمسی اشاره نمود.
ابوجعفر فردی مورد اعتماد،
معتزلی مذهب و از ناحیه یک چشم نابینا بود و فرقه‌ای از معتزله به نام «
شیطانیه» به او منسوب است.
آثار او عبارت‌اند از: الامامه المعرفه الرّد علی المعتزله فی امامة المفضول کتاب فی امر طلحة والزبیر وعائشه
اثبات الوصیة افعل لا تفعل
کتاب کلامه علی الخوارج کتاب مجالسه مع ابی حنیفة والمرجئه الاحتجاج فی امامة امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام)
و کتاب الجمل.
سرانجام در حدود ۱۸۰ق درگذشت.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۶۵۴-۶۵۵، برگرفته از مقاله «محمد احول».
