لُطْف (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
لُطْف (به ضم لام و سکون طاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای رفق، مدارا و نزديكى است.
از مشتقات
لطف که موارد زیادی از آن در «
نهج‌البلاغه» آمده،
لَطیف (به فتح لام) به معناى مداراگر است.
لُطْف به ضمّ اول به معنى رفق و مدارا و نزديكى است.
«
لَطَفَ لُطْفاً: رفق و دنا.»
و به فتح اول به معنى نازكى و صافى است.
«
لَطُفَ لُطْفاً و لَطافَةً: صغر و دقَّ.»
در لغت آمده: «
لَطفَ الله بنا.» يعنى خدا با ما مدارا كرد.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
«لَطيف» از
اسماء حسنی به معنى مداراگر است و موارد زيادى از آن در «نهج‌البلاغه» آمده است.
آن حضرت به
مالک اشتر مى‌نويسد:
«وَ لا تَحْقِرَنَّ لُطْفاً تَعاهَدْتَهُمْ بِهِ وَ إِنْ قَلَّ، ... وَ لا تَدَعْ تَفَقُّدَ لَطيفِ أُمورِهِمُ اتِّكالاً عَلَى جَسيمِها، فَإِنَّ لِلْيَسيرِ مِنْ لُطْفِكَ مَوْضِعاً يَنْتَفِعونَ بِهِ، وَ لِلْجَسيمِ مَوْقِعاً لا يَسْتَغْنونَ عَنْهُ.» يعنى «هيچ مدارائى را كوچک مشمار كه درباره آنها مى‌كنى و از بررسى كارهاى جزئيشان
غفلت نكن به علت آن‌كه كارهاى بزرگشان را زير نظر دارى زيرا كه براى مداراى جزئى محلى هست كه از آن بهره‌مند مى‌شوند و براى دقّت در كار بزرگ محلى هست كه از آن بى‌نياز نيستند.»
لطف در هر دو مورد به معنى مدارا است و «لطيف» كارهاى نازک و جزئى است.
«لَطيفِ الاَْصْواتِ.» «صداهاى نازک و مخفى.»
و نيز فرمايد:
«فَاجْعَلوا طاعَةَ اللهِ شِعاراً دونَ دِثارِكُمْ، ... وَ لَطيفاً بَيْنَ أَضْلاعِكُمْ.» يعنى «طاعت خدا را در باطنتان قرار دهيد نه در ظاهرتان و نافذ در بين دنده‌هايتان نمائيد. (ميان استخوانهايتان)»
«لطيف» در اينجا ظاهرا به معنى نافذ باشد.
مواردی از این مادّه در «نهج‌البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «لطف»، ج۲، ص۹۳۹.
