لَنْ تُحْصُوهُ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
لَنْ تُحْصُوهُ:
(أَنْ لَنْ تُحْصُوهُ) «لَنْ تُحْصُوهُ» از مادّه
«احصاء» به معناى شماره كردن است،
يعنى شما نمى‌توانيد دقيقاً وقت
شب را از نظر مقدار دو ثلث و نصف و يک ثلث تعيين كنيد، و به زحمت مى‌افتيد. بعضى نيز گفته‌اند: منظور اين است كه شما نمى‌توانيد بر اين كار در تمام ايام سال مداومت كنيد.
(إِنَّ رَبَّكَ يَعْلَمُ أَنَّكَ تَقُومُ أَدْنَى مِن ثُلُثَيِ اللَّيْلِ وَ نِصْفَهُ وَ ثُلُثَهُ وَ طَائِفَةٌ مِّنَ الَّذِينَ مَعَكَ وَ اللَّهُ يُقَدِّرُ اللَّيْلَ وَ النَّهَارَ عَلِمَ أَن لَّن تُحْصُوهُ فَتَابَ عَلَيْكُمْ فَاقْرَؤُوا مَا تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ عَلِمَ أَن سَيَكُونُ مِنكُم مَّرْضَى وَ آخَرُونَ يَضْرِبُونَ فِي الْأَرْضِ يَبْتَغُونَ مِن فَضْلِ اللَّهِ وَ آخَرُونَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَاقْرَؤُوا مَا تَيَسَّرَ مِنْهُ وَ أَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَ آتُوا الزَّكَاةَ وَ أَقْرِضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا وَ مَا تُقَدِّمُوا لِأَنفُسِكُم مِّنْ خَيْرٍ تَجِدُوهُ عِندَ اللَّهِ هُوَ خَيْرًا وَأَعْظَمَ أَجْرًا وَاسْتَغْفِرُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ) (
پروردگارت مى‌داند كه تو و گروهى از آنها كه با تو هستند نزديک دو ثلث از شب يا نصف يا ثلث آن را به پا مى‌خيزيد؛ و به عبادت و تلاوت
قرآن مى‌پردازيد
خداوند شب و روز را اندازه‌گيرى مى‌كند؛ او مى‌داند كه شما نمى‌توانيد مقدار آن را به دقت براى عبادت كردن اندازه‌گيرى كنيد، پس شما را بخشيد؛ اكنون آنچه براى شما ميسّر است
قرآن بخوانيد. او مى‌داند به زودى گروهى از شما بيمار مى‌شوند، و گروهى ديگر براى به دست آوردن فضل الهى و كسب روزى به سفر مى‌روند، و گروهى ديگر در راه خدا جهاد مى‌كنند و از تلاوت
قرآن باز مى‌مانند)، پس آنچه براى شما ممكن است از آن تلاوت كنيد و
نماز را برپا داريد و
زکات بپردازيد و به خدا «قرض الحسنه» دهيد و در راه او
انفاق نماييد و بدانيد آنچه از كارهاى نيک براى خود از پيش مى‌فرستيد آن را نزد خدا به بهترين وجه و بزرگترين پاداش خواهيد يافت؛ و از خدا آمرزش بطلبيد كه خداوند آمرزنده و مهربان است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه احصاء كه مصدر فعل
تحصوه است، به معناى به دست آوردن و احاطه يافتن به مقدار هر چيز، و تعداد آن است و ضمير در
(لَنْ تُحْصُوهُ) به تقدير مستفاد از
(يُقَدِّرُ اللَّيْلَ ...)، و يا به قيام مستفاد از
(تَقُومُ أَدْنى ...) بر مى‌گردد، مى‌فرمايد: همه شما نمى‌توانيد يک سوم و يک دوم و دو سوم شب‌هاى سال را به خاطر كوتاهى و بلندى آن در ايام سال اندازه‌گيرى بكنيد، و مخصوصا دشوارى اين اندازه‌گيرى وقتى بيشتر مى‌شود كه كسى بخواهد اول شب بخوابد، و درست در يک دوم و يا يک سوم و يا دو سوم شب از خواب برخيزد، مگر اين‌كه از باب احتياط همه شب را بيدار بماند تا يقين كند آن مقدارى كه مى‌خواسته بيدار باشد، بيدار بوده است، و يا چاره‌اى ديگر بينديشد.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، بر گرفته از مقاله «لَنْ تُحْصُوهُ»، ص۴۸۷.
