قید وجودی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قید وجودی به
قید دارای مفهوم وجودی اطلاق می‌شود.
قید وجودی، عبارت است از یک
امر وجودی که غالباً دامنه شمول مُقَیَّد را محدود می‌نماید، مانند قید «عادل» در جمله «اکرم العالم العادل».
در مسئله وجود و وحدت آن دیدگاه‌های فراوانی میان‌اندیشمندان وجود دارد.
امام خمینی در ضمن بیان دیدگاه‌ها درباره وحدت و
کثرت وجود، به وحدت وجود و موجود در عین
کثرت قائل است و آن را موافق نظر عرفانی می‌داند
و معتقد است حق‌تعالی یگانه است و هستی مطلق منحصر در اوست و از هرگونه
کثرت و ترکیب و از هر نوع اسم و رسم و نسبت عاری است و بلکه مطلق از هر قیدی حتی قید اطلاق است
و چون وجود حق قیدی ندارد و صرف الوجودی است که هیچ قیدی ندارد، از این رو وجود مطلق، تمام وجود است و غیر از وجود حق‌تعالی،
کثرات در ظلمت و بطلان‌اند، یعنی هستی واقعی از آن خداست و
کثرت‌ها، جلوه‌های اویند که هیچ‌گونه استقلالی ندارند و هستی آنان عین ربط و‌اندکاک است.
امام خمینی بر پایه اصالت و
تشکیک در وجود و در نظر متوسط، وحدت وجود را
وحدت سریانی می‌داند؛ یعنی وجود حقیقت واحدی است که تمام هویت و متن
کثرات خارجی را تشکیل می‌دهد، با این حال، تمایز
کثرات از یکدیگر نیز چیزی جز همین حقیقت واحد نیست، بنابراین
کثرات وجود نه تنها مباین نیستند، بلکه همگی مراتب حقیقت واحده وجودند، اما
وحدت شخصی که نظر نهایی امام خمینی است، یعنی وحدت حقه حقیقیه، وحدتی است که مطلق از قید سریان است. امام به پیروی از عارفان برای بیان مدعای خود از مثال‌های متعددی بهره گرفته است نظیر مثال موج و دریا، ظلّ و ذی ظل و مثال آینه، هرچند این مثال‌ها نمی‌توانند از هر جهت بیانگر دیدگاه وحدت شخصی وجود باشند.
•
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۶۶۴، برگرفته از مقاله «قید وجودی». •
دانشنامه امام خمینی ، تهران،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، ۱۴۰۰ شمسی.
