• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

قیاس اقترانی مرکب از دو شرطیه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


قیاس اقترانی مرکب از دو شرطیه، به‌معنای قیاس اقترانی مشتمل بر دو قضیه شرطیه است.


قیاس اقترانی مرکب از دو شرطیه، قیاسی است که هر دو مقدمه آن شرطی باشد.
[۱] خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۱۹۰.    
[۲] تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق، ص۱۰۲-۱۰۳.
[۳] ابوالبركات ابن‌ملكا، هبه‌الله بن علي، الکتاب المعتبر فی الحکمة، ص۱۵۷-۱۵۹.
[۴] ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاة، ص۸۳-۹۰.    
[۵] ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، ص۱۳۸-۱۴۷.


این نوع قیاس به لحاظ نوع قضیه‌ای که در مقدمات (صغرا و کبرا) آن به کار می‌رود چهار صورت پیدا می‌کند که عبارت‌اند از:

۲.۱ - صورت اول

قیاس اقترانی مرکب از دو متصله که آن را قیاسات مؤلف از متصلات نیز می‌خوانند. مثال: "هر گاه بهار باشد باران ریزان است، و هر گاه باران ریزان باشد گل‌ها شکفته است. نتیجه: هر گاه بهار باشد گل‌ها شکفته است".

۲.۲ - صورت دوم

قیاس اقترانی مرکب از دو منفصله که آن را قیاسات مؤلف از منفصلات نیز می‌گویند. مثال: "هر عددی یا زوج و یا فرد است، و هر عدد زوج یا زوج الزوج است یا زوج الفرد. هر عددی یا زوج‌الزوج است یا زوج‌الفرد و یا فرد".

۲.۳ - صورت سوم

قیاس اقترانی مرکب از متصله و منفصله (متصله صغرای قیاس). مثال: "اگر شکلی دارای سه زاویه باشد مثلث است. و مثلث یا قائم‌الزاویه است یا غیر قائم‌الزاویه. نتیجه: اگر شکلی دارای سه زاویه باشد یا قائم الزاویه است یا غیر قائم الزاویه".

۲.۴ - صورت چهارم

قیاس اقترانی مرکب از منفصله و متصله (منفصله صغرای قیاس). مثال: "هر شکلی یا سه زاویه دارد یا بیش از سه زاویه. و اگر شکلی سه زاویه داشت مربع نیست. نتیجه: هر شکلی یا مربع نیست یا بیش از سه زاویه دارد".
هر یک از این اقسام بر سه گونه است: ۱. مقدمات قیاس در جزء تام با هم اشتراک داشته باشند. ۲. در جزء غیر تام مشترک باشند. ۳. اشتراک، در جزء تام از یک مقدمه و جزء غیر تام از مقدمه دیگر باشد.
[۶] خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۲۵۸-۲۷۰.    

[۷] فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال ‌المیزان، ص۱۳۷-۱۳۸.
[۸] ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الاشارات و التنبیهات، ص۳۷۵.    
[۹] علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۱۴۳.    
[۱۰] شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق)، ص۱۲۵.
[۱۱] مظفر، محمدرضا، المنطق، ص۲۷۱.    
[۱۲] مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۳۳۲.
[۱۳] سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة، ص۳۰۸.    
[۱۴] ابوحامد غزالی، محمد بن محمد، معیار العلم في فن المنطق، ص۱۲۷-۱۳۱.
[۱۵] شهاب‌الدین سهروردی، یحیی بن حبش، منطق التلویحات، ص۵۶-۵۸.
[۱۶] خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۱۶۷.
[۱۷] مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۵۰۷.    


در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• خوانساری، محمد، منطق صوری.
• شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق).
• ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل.
• تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق.
• علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید.    
• ابوالبركات ابن‌ملكا، هبه‌الله بن علي، الکتاب المعتبر فی الحکمة.
• فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال‌ المیزان.
• ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الاشارات و التنبیهات.    
• مظفر، محمدرضا، المنطق.    
• ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاة.    
• شهاب‌الدین سهروردی، یحیی بن حبش، منطق التلویحات.
• ابوحامد غزالی، محمد بن محمد، معيار العلم في فن المنطق.
• مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.
• سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة.    
• خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.    
• مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه.    

۱. ↑ خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۱۹۰.    
۲. ↑ تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق، ص۱۰۲-۱۰۳.
۳. ↑ ابوالبركات ابن‌ملكا، هبه‌الله بن علي، الکتاب المعتبر فی الحکمة، ص۱۵۷-۱۵۹.
۴. ↑ ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاة، ص۸۳-۹۰.    
۵. ↑ ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، ص۱۳۸-۱۴۷.
۶. ↑ خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۲۵۸-۲۷۰.    
۷. ↑ فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال ‌المیزان، ص۱۳۷-۱۳۸.
۸. ↑ ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الاشارات و التنبیهات، ص۳۷۵.    
۹. ↑ علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۱۴۳.    
۱۰. ↑ شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق)، ص۱۲۵.
۱۱. ↑ مظفر، محمدرضا، المنطق، ص۲۷۱.    
۱۲. ↑ مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۳۳۲.
۱۳. ↑ سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة، ص۳۰۸.    
۱۴. ↑ ابوحامد غزالی، محمد بن محمد، معیار العلم في فن المنطق، ص۱۲۷-۱۳۱.
۱۵. ↑ شهاب‌الدین سهروردی، یحیی بن حبش، منطق التلویحات، ص۵۶-۵۸.
۱۶. ↑ خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۱۶۷.
۱۷. ↑ مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۵۰۷.    


پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «قیاس اقترانی مرکب از دو شرطیه»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۳/۲۴.    



جعبه ابزار