قِطْع (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قِطْع: (بِقِطْعٍ مِّنَ اللَّیْلِ) «قِطْع» به معنای تاریکی شب است، اشاره به این که در آن هنگام که پرده‌های سیاه شب در همه جا فرو افتاده و این قوم غافل یا در خوابند و یا مست شراب و هوسبازی، بی‌خبر، از میان آن‌ها بیرون رو. مرحوم «
طبرسی» در «
مجمع البیان» می‌گوید: گویا «قِطْع» جمع «قطعه» است
و به همین دلیل، از این تعبیر در آیه فوق، گذشتن قسمت عمده شب را فهمیده است. ولی از گفته «
راغب» در «
مفردات» بر می‌آید که «قِطْع» به معنای «قطعه» و مفرد است.
اما بسیاری از
مفسران این کلمه را به معنای اواخر شب و هنگام سحر گرفته‌اند.
ترجمه و تفاسیر آیات مرتبط با
قِطْع:
(قَالُواْ یَا لُوطُ اِنَّا رُسُلُ رَبِّکَ لَن یَصِلُواْ اِلَیْکَ فَاَسْرِ بِاَهْلِکَ بِقِطْعٍ مِّنَ اللَّیْلِ وَ لاَ یَلْتَفِتْ مِنکُمْ اَحَدٌ اِلاَّ امْرَاَتَکَ اِنَّهُ مُصِیبُهَا مَا اَصَابَهُمْ اِنَّ مَوْعِدَهُمُ الصُّبْحُ اَلَیْسَ الصُّبْحُ بِقَرِیبٍ) (فرشتگان عذاب گفتند: ای
لوط! ما فرستادگان پروردگار توایم؛ آن‌ها هرگز دسترسی به تو پیدا نخواهند کرد؛ در تاریکی شب، خانواده‌ات را از این شهر حرکت ده -و هیچ یک از شما پشت سرش را نگاه نکند- مگر همسرت که او هم به همان بلایی که آن‌ها گرفتار می‌شوند گرفتار خواهد شد. موعد آن‌ها صبح است؛ آیا صبح نزدیک نیست؟» )
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
(بِقِطْعٍ مِنَ اللَّیْلِ) - در قطعه‌ای از شب؟ جواب می‌گوییم: این جمله نوعی توضیح است برای امر نامبرده و حرف باء در جمله
(بِقِطْعٍ مِنَ اللَّیْلِ) یا به معنای مصاحبت است و یا به معنای فی؛ اگر به معنای مصاحبت باشد معنای آیه چنین می‌شود: از تاریکی شب استفاده کن، با قطعه‌ای از آن تاریکی اهلت را بیرون ببر و اگر به معنای فی باشد چنین می‌شود: در قطعه‌ای از شب اهلت را بیرون ببر و کلمه قطع در مورد هر چیزی به کار برود معنای طایفه و قسمت و بعضی از آن را می‌دهد.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
(فَاَسْرِ بِاَهْلِکَ بِقِطْعٍ مِّنَ اللَّیْلِ وَ اتَّبِعْ اَدْبَارَهُمْ وَ لاَ یَلْتَفِتْ مِنکُمْ اَحَدٌ وَ امْضُواْ حَیْثُ تُؤْمَرُونَ) (پس خانواده‌ات را در دل شب با خود بردار و از این جا ببر و خودت به دنبال آن‌ها حرکت کن و کسی از شما به پشت سر خویش ننگرد و به همان جا که مامور می‌شوید بروید.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: جمله
(بِقِطْعٍ مِنَ اللَّیْلِ) به معنای قسمتی است که از شب بریده شده باشد.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «قِطْع»، ص۴۴۴.
