• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

قِسْط (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: قِسْط (قاموس قرآن (جلد ۶))
مقالات مرتبط: قسط (لغات‌قرآن)، قِسْط (مفردات‌نهج‌البلاغه)، عدالت.


قِسْط (به کسر قاف و سکون سین) از واژگان قرآن کریم به معنای عدالت است.
قاسط (به کسر سین) در دو معنای عادل و منحرف از حق است.
إقْساط (به کسر همزه و سکون قاف) از باب افعال به معنی عدالت است.
مشتقات قِسْط که در آیات قرآن آمده عبارتند از:
الْمُقْسِطِینَ‌ (به ضم میم و کسر قاف) به معنای عدالت‌پیشگان،
الْقاسِطُونَ‌ (به کسر سین) به معنای ستمکار و منحرف از حق،
الْقِسْطَ (به کسر قاف و سکون سین) به معنای عدل است.

قِسْط
[۱] قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۶، ص۵.    
[۲] راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۴۰۳.    
[۳] طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج۴، ص۲۶۸.    
به معنی عدالت است.
قسط از مصادری است که وصف واقع شوند مثل عدل گویند «رجل قسط» چنان‌که گویند «زید عدل» و آن در عدالت و ظلم هر دو به کار می‌رود.
«قسط الوالی قسطا»
[۴] شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۴، ص۳۳۵.    
یعنی حکمران به عدالت رفتار کرد. «قسط قسطا و قسوطا»
[۵] شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۴، ص۳۳۵.    
یعنی ستم کرد و از حق منحرف شد.
ولی قاموس و اقرب صریح‌اند در این‌که قسط به کسر اول به معنی عدل و به فتح آن به معنی ظلم و انحراف است.
[۶] فیروزآبادی، مجدالدین، قاموس المحیط، ج۲، ص۳۷۹.    
[۷] شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۴، ص۳۳۵.    

قاسط
[۸] قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۶، ص۶.    
[۹] راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۴۰۳.    
[۱۰] طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج۴، ص۲۶۹.    
در دو معنای عادل و منحرف از حق است.
در اقرب الموارد گفته: آن از اضداد است و به معنی عادل و ظالم آید.
[۱۱] شرتونی، سعید، أقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۴، ص۳۳۵.    

ولی طبرسی فرموده: قاسط به معنی ظالم و مقسط به معنی عادل است‌.
[۱۲] طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۳، ص۱۸۸.    

إقْساط
[۱۳] قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۶، ص۶.    
[۱۴] راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۴۰۳.    
[۱۵] طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج۲، ص۲۶۹.    
از باب افعال به معنی عدالت است.
راغب گفته: اقساط آن است که نصیب دیگری را بدهی و آن انصاف است.
[۱۶] راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۴۰۳.    

لذا گفته‌اند: «اقسط: اذا عدل»
[۱۷] امامی، عبدالنبی، فرهنگ قرآن، ج۳، ص۵۴۷    


به مواردی از قِسْط که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - بِالْقِسْطِ (آیه ۲۹ سوره اعراف)

(قُلْ اَمَرَ رَبِّی‌ بِالْقِسْطِ)
[۱۸] اعراف/سوره۷، آیه۲۹.    

(بگو: پروردگارم امر به عدالت کرده است.)
[۱۹] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۵۳.    
[۲۰] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۸، ص۹۰-۹۱.    
[۲۱] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۸، ص۷۳.    
[۲۲] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۹، ص۸۲.    
[۲۳] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۶۳۴.    


۲.۲ - بِالْقِسْطِ (آیه ۵۴ سوره یونس)

(وَ قُضِیَ بَیْنَهُمْ‌ بِالْقِسْطِ)
[۲۴] یونس/سوره۱۰، آیه۵۴.    

(و در ميان آن‌ها، به عدالت داورى مى‌شود.)
[۲۵] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۲۱۵.    
[۲۶] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۰، ص۱۰۹.    
[۲۷] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۰، ص۷۵.    
[۲۸] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۳۱۲.    
[۲۹] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۱۷۵.    


۲.۳ - بِالْقِسْطِ (آیه ۴ سوره یونس)

(لِیَجْزِیَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ‌ بِالْقِسْطِ)
[۳۰] یونس/سوره۱۰، آیه۴.    

(تا کسانی را که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده‌اند، به عدالت جزا دهد.)
[۳۱] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۰۸.    
[۳۲] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۰، ص۱۲.    
[۳۳] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۰، ص۱۱.    
[۳۴] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۲۵۶.    
[۳۵] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۱۳۷.    

ایضا قسط نصیبی است که از روی عدالت باشد، جمع آن اقساط است. در این آیه ممکن است مراد نصیب باشد.
[۳۶] امامی، عبدالنبی، فرهنگ قرآن،ج۳، ص۵۱۱.    
[۳۷] راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۴۰۳.    

۲.۴ - الْقاسِطُونَ‌ (آیه ۱۴ سوره جن)

(وَ اَنَّا مِنَّا الْمُسْلِمُونَ وَ مِنَّا الْقاسِطُونَ‌)
[۳۸] جن/سوره۷۲، آیه۱۴.    

(و این‌که گروهی از ما مسلمان و گروهی ستمکارند.)
[۳۹] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۷۳.    
[۴۰] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۷۰.    
[۴۱] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۴۵.    
[۴۲] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۵، ص۳۸۳.    
[۴۳] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۵۵۹.    


۲.۵ - الْقاسِطُونَ‌ (آیه ۱۵ سوره جن)

(وَ اَمَّا الْقاسِطُونَ‌ فَکانُوا لِجَهَنَّمَ حَطَباً)
[۴۴] جن/سوره۷۲، آیه۱۵.    

(و امّا ستمكاران آتش‌گيره و هيزم دوزخند.)
[۴۵] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۵۷۳.    
[۴۶] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۷۰.    
[۴۷] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۴۵.    
[۴۸] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۵، ص۳۸۳.    
[۴۹] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۵۵۹.    

قاسط در هر دو آیه به معنی منحرف از حق است‌.
[۵۰] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۱۸۸.    

۲.۶ - الْمُقْسِطِینَ‌ (آیه ۴۲ سوره مائده)

(وَ اِنْ حَکَمْتَ فَاحْکُمْ بَیْنَهُمْ‌ بِالْقِسْطِ اِنَّ اللَّهَ یُحِبُ‌ الْمُقْسِطِینَ‌)
[۵۱] مائده/سوره۵، آیه۴۲.    

(و اگر داورى كنى، با عدالت در ميان آنها داورى كن، كه خدا عدالت‌پيشگان را دوست دارد.)
[۵۲] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۱۱۵.    
[۵۳] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۵، ص۵۵۸.    
[۵۴] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۵، ص۳۴۱.    
[۵۵] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۷، ص۴۵.    
[۵۶] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۳۰۴.    

مقسطین به معنی عادلان می‌باشد.
[۵۷] امامی، عبد‌النبی، فرهنگ قرآن،ج۳، ص۵۷۶.    

۲.۷ - الْمُقْسِطِینَ‌ (آیه ۹ سوره حجرات)

(وَ اَقْسِطُوا اِنَّ اللَّهَ یُحِبُ‌ الْمُقْسِطِینَ‌.)
[۵۸] حجرات/سوره۴۹، آیه۹.    

(و عدالت‌پيشه كنيد كه خداوند عدالت‌پيشگان را دوست مى‌دارد.)
[۵۹] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۵۱۶.    
[۶۰] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۴۶۹.    
[۶۱] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۳۱۵.    
[۶۲] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۳، ص۲۰۲.    
[۶۳] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۲۰۰.    

چنان‌که گفته شده قسط از مصادری است که وصف واقع می‌شود، مفرد و جمع در آن یکسان است.

۲.۸ - الْقِسْطَ (آیه ۴۷ سوره انبیاء)

(وَ نَضَعُ الْمَوازِینَ‌ الْقِسْطَ لِیَوْمِ الْقِیامَةِ...)
[۶۴] انبیاء/سوره۲۱، آیه۴۷.    

(ما ترازوهاى عدل را در روز قیامت برپا مى‌كنيم.)
[۶۵] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۳۲۶.    
[۶۶] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۴، ص۴۱۲.    
[۶۷] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۴، ص۲۹۲.    
[۶۸] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۶، ص۱۳۰.    
[۶۹] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۸۱.    

لذا در آیه‌ قسط صفت موازین آمده است یعنی در قیامت میزان‌های عدالت می‌نهیم.
[۷۰] امامی، عبدالنبی، فرهنگ قرآن، ج۳، ص۵۶۳.    
[۷۱] مکارم شیرازی، ناصر، مختصر الامثل، ج۳، ص۲۵۶.    
[۷۲] بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، ج۳، ص۸۲۱.    
۱. ↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۶، ص۵.    
۲. ↑ راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۴۰۳.    
۳. ↑ طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج۴، ص۲۶۸.    
۴. ↑ شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۴، ص۳۳۵.    
۵. ↑ شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۴، ص۳۳۵.    
۶. ↑ فیروزآبادی، مجدالدین، قاموس المحیط، ج۲، ص۳۷۹.    
۷. ↑ شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۴، ص۳۳۵.    
۸. ↑ قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۶، ص۶.    
۹. ↑ راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۴۰۳.    
۱۰. ↑ طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج۴، ص۲۶۹.    
۱۱. ↑ شرتونی، سعید، أقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۴، ص۳۳۵.    
۱۲. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۳، ص۱۸۸.    
۱۳. ↑ قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۶، ص۶.    
۱۴. ↑ راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۴۰۳.    
۱۵. ↑ طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج۲، ص۲۶۹.    
۱۶. ↑ راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۴۰۳.    
۱۷. ↑ امامی، عبدالنبی، فرهنگ قرآن، ج۳، ص۵۴۷    
۱۸. ↑ اعراف/سوره۷، آیه۲۹.    
۱۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۵۳.    
۲۰. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۸، ص۹۰-۹۱.    
۲۱. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۸، ص۷۳.    
۲۲. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۹، ص۸۲.    
۲۳. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۶۳۴.    
۲۴. ↑ یونس/سوره۱۰، آیه۵۴.    
۲۵. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۲۱۵.    
۲۶. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۰، ص۱۰۹.    
۲۷. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۰، ص۷۵.    
۲۸. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۳۱۲.    
۲۹. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۱۷۵.    
۳۰. ↑ یونس/سوره۱۰، آیه۴.    
۳۱. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۰۸.    
۳۲. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۰، ص۱۲.    
۳۳. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۰، ص۱۱.    
۳۴. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۲۵۶.    
۳۵. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۱۳۷.    
۳۶. ↑ امامی، عبدالنبی، فرهنگ قرآن،ج۳، ص۵۱۱.    
۳۷. ↑ راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۴۰۳.    
۳۸. ↑ جن/سوره۷۲، آیه۱۴.    
۳۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۷۳.    
۴۰. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۷۰.    
۴۱. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۴۵.    
۴۲. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۵، ص۳۸۳.    
۴۳. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۵۵۹.    
۴۴. ↑ جن/سوره۷۲، آیه۱۵.    
۴۵. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۵۷۳.    
۴۶. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۷۰.    
۴۷. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۴۵.    
۴۸. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۵، ص۳۸۳.    
۴۹. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۵۵۹.    
۵۰. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۱۸۸.    
۵۱. ↑ مائده/سوره۵، آیه۴۲.    
۵۲. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۱۱۵.    
۵۳. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۵، ص۵۵۸.    
۵۴. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۵، ص۳۴۱.    
۵۵. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۷، ص۴۵.    
۵۶. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۳۰۴.    
۵۷. ↑ امامی، عبد‌النبی، فرهنگ قرآن،ج۳، ص۵۷۶.    
۵۸. ↑ حجرات/سوره۴۹، آیه۹.    
۵۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۵۱۶.    
۶۰. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۴۶۹.    
۶۱. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۳۱۵.    
۶۲. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۳، ص۲۰۲.    
۶۳. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۲۰۰.    
۶۴. ↑ انبیاء/سوره۲۱، آیه۴۷.    
۶۵. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۳۲۶.    
۶۶. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۴، ص۴۱۲.    
۶۷. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۴، ص۲۹۲.    
۶۸. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۶، ص۱۳۰.    
۶۹. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۸۱.    
۷۰. ↑ امامی، عبدالنبی، فرهنگ قرآن، ج۳، ص۵۶۳.    
۷۱. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، مختصر الامثل، ج۳، ص۲۵۶.    
۷۲. ↑ بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، ج۳، ص۸۲۱.    


• قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «قسط»، ج۶، ص۵.    


رده‌های این صفحه : مفردات قرآن | واژه شناسی واژگان سوره اعراف | واژه شناسی واژگان سوره انبیاء | واژه شناسی واژگان سوره جن | واژه شناسی واژگان سوره حجرات | واژه شناسی واژگان سوره مائده | واژه شناسی واژگان سوره یونس
جعبه ابزار