قُبْح (مفرداتنهجالبلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قُبح (به ضم قاف) از
مفردات نهج البلاغه به معنای ناپسندی است. این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند:
قَبیح (به فتح قاف) و
مَقبوح (به فتح میم) به معنای ناپسند و نیز به معنای دوری از خیر.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره فرار
مصقلة بن هبیره و ... از این واژه استفاده نموده است.
قُبح (بر وزن قفل) به معنای ناپسندی آمده است.
«قَبُحَ الشيءُ قُبْحاً: ضدُّ حَسُنَ» و
قبیح و
مقبوح ناپسند و نیز به معنای دوری از
خیر آمده است.
«قَبَحَهُ اللّٰهُ عن الخير قَبْحاً: نحَّاهُ»
برخی از مواردی که در نهج البلاغه استفاده شده به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) آنگاه که مصقلة بن هبیره بعد از آزاد کردن اسیران به طرف
معاویه گریخت فرموده است:
«قَبَّحَ اللهُ مَصْقَلَةَ! فَعَلَ فِعْلَ السَّادَةِ، وَ فَرَّ فِرَارَ الْعَبِيدِ»«خدا مصقله را از خیر دور گرداند کار آزادگان کرد ولی مانند
بردگان فرار نمود».
بقیّه در «صقل» دیده شود
در
حکمت ۲۶۷ فرموده است:
«اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ أَنْ تَحْسُنَ فِي لاَمِعَةِ الْعُيُونِ عَلاَنِيَتِي، وَ تَقْبُحَ فِيَما أُبْطِنُ لَكَ سَرِيرَتيِ، مُحَافِظاً عَلَى رِيَاءِ النَّاسِ مِنْ نَفْسِي»؛
«بار پروردگارا! به تو پناه مى‌برم! از اين كه ظاهرم را در چشم‌ها نيكو جلوه دهى و باطنم را در پيشگاهت زشت سازى. بخواهم به وسيله تمام اعمالى كه تو از آن خوب آگاهى، خوش‌بينى و احترامات مردم را براى خود حفظ و نگهدارى كنم».
مواردی از این ماده در
نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «قبح»، ج۲، ص۸۳۸.
