قَیْض (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قَیْض (به فتح قاف و سکون یاء) از
واژگان قرآن کریم به معنای شکافتن و شکافته شدن است.
مشتقات
قَیْض که در
آیات قرآن آمده عبارتند از:
نُقَیِّضْ (به ضم نون و فتح قاف) به معنای مهیّا می‌کنیم؛
قَیَّضْنا (به فتح قاف و یاء) به معنای قرار دادیم است.
قَیْض به معنای شکافتن و شکافته شدن است.
«قَاضَ الشّی‌ءَ قَيْضاً: شقَّهُ فانشقَّ» تقییض را تبدیل، تقدیر و آماده کردن گفته‌اند.
به مواردی از
قَیْض که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(وَ مَنْ یَعْشُ عَنْ ذِکْرِ الرَّحْمنِ نُقَیِّضْ لَهُ شَیْطاناً فَهُوَ لَهُ قَرِینٌ) «هر که از یاد
خدا غافل باشد برای او شیطانی مهیّا می‌کنیم که بوی قرین است.»
قیض در اصل پوست تخم مرغ است.
راغب گفته برای اوست شیطانی که مانند پوست تخم مرغ بر او مستولی شود.
این آیه مقابل
(اِنَّ الَّذِینَ قالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَیْهِمُ الْمَلائِکَةُ) (هر که توجّه به خدا کند و
استقامت داشته باشد ملک برای تقویت او نازل می‌شود.)
است یعنی به عکس آنان که از یاد خدا غفلت ورزند که
شیطان مضلّی بر او قرین گردد.
(وَ قَیَّضْنا لَهُمْ قُرَناءَ فَزَیَّنُوا لَهُمْ ما بَیْنَ اَیْدِیهِمْ وَ ما خَلْفَهُمْ) (ما برای آن‌ها همنشینانی (زشت سیرت) قرار دادیم که زشتی‌ها را از پیش رو و پشت سر آن‌ها در نظرشان جلوه دادند.)
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «قیض»، ج۶، ص۶۹.
