قَصْف (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قَصْف (به فتح قاف) یکی از
مفردات نهج البلاغه به معنای شکستن و شکسته شدن و شدّت صوت است.
قَاصِف (به فتح قاف و کسر صاد) به معنای شکننده است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره
دنیا و
آتش جهنّم و ... از این واژه استفاده نموده است.
قَصْف به معنای شکستن، شکسته شدن و شدّت صوت، لازم و متعدی هر دو آمده است: «
قَصَفَ الشيءَ قَصْفاً: كسرهُ».
قَاصِف به معنای شکننده است.
به برخی از مواردی که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:
امام علی (علیه‌السلام) درباره دنیا فرموده است:
«وَ أُحَذِّرُكُمُ الدُّنْيَا و ... تَمِيدُ بِأَهْلِهَا مَيَدَانَ السَّفِينَةِ تَقْصِفُهَا الْعَوَاصِفُ فِي لُجَجِ الْبِحَارِ»؛
«شما را از دنیا می‌ترسانم که آن اهل خود را بالا و پایین می‌برد مانند کشتی که طوفان‌های تند آن را در دریاها می‌شکند».
درباره آن شجره که از زمین کنده شد و به طرف
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلم) آمد فرموده است:
«فَوَ الَّذي بَعَثَهُ بِالْحَقِّ نَبيّاً لاَنْقَلَعَتْ بِعُروقِها، وَ جَاءَتْ وَ لَها دَويٌّ شَديدٌ، وَ قَصْفٌ كَقَصْفِ أَجْنِحَةِ الطَّيْرِ»؛
یعنی: «به خدایی که او را به حق فرستاد، آن درخت با ریشه‌هایش از
زمین کنده شد و به طرف آن حضرت آمد و آن را همهمه شدیدی و صدای تندی بود مانند صدای بال زدن پرندگان».
{قصف در اینجا به معنای صدای شدید است «دویّ» یعنی صدایی که از آن چیزی فهمیده نمی‌شود مثل صدای آمیخته مگس‌ها و زنبوران.
در وصف خود فرموده است:
«فَقُمْتُ بِالْأَمْرِ حِینَ فَشِلُوا ...كَالْجَبَلِ لاَ تُحَرِّكُهُ الْقَوَاصِفُ»؛
«آنگاه که دیگران
سست شدند به کار
دین برخاستم مانند کوهی که طوفان‌های شکننده نتواند حرکتش بدهد».
درباره
آتش جهنّم (نعوذ بالله منها) فرموده است:
«لَهَا كَلَبٌ وَ لَجَبٌ، وَ لَهَبٌ سَاطِعٌ، وَ قَصِيفٌ هَائِلٌ»؛
.
یعنی «برای آتش جهنّم
هیجان و
اضطراب شدیدی است، و شعله‌های بالا رونده و صدای شدید وحشتناک دارد».
«کلب» «به فتح کاف»
مرض هاری است مراد از آن در اینجا
هیجان است. «لجب» یعنی
اضطراب.
این ماده چند بار در
نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «قصف»، ج۲، ص۸۶۴.
