• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

قَزَع (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





قَزَع (به فتح قاف) از واژگان نهج البلاغه به هر چیزی که دارای تکّه‌های متفرّقه است گفته می‌شود.
چهار مورد از این ماده در نهج‌ البلاغه آمده است.



قَزَع (بر وزن شرف) هر چیزی که دارای تکّه‌های متفرّقه است مثل تکه‌های کوچک ابرها آمده است.


به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - خطبه ۱۱۴

امام (صلوات‌الله‌علیه) در دعای استسقاء می‌گوید: «اللَّهُمَّ سُقْيَا مِنْكَ... غَيْرَ خُلَّب بَرْقُهَا... وَلاَ قَزَع رَبَابُهَا، وَلاَ شَفَّان ذِهَابُهَا» یعنی خدایا ما را باران برسان بارانی که برق آن بی‌باران نیست، ابرهای آن تکّه تکّه و پراکنده نیست. و باران‌های آن توام با باد سرد نیست. (شرح‌های خطبه: )
«برق خلّب» ابری که امید باران می‌رود ولی باران ندارد «رباب» ابر سفید «قزع» تکه‌های کوچک و متفرّقه ابر «شفّان» باد سرد، «ذهاب» باران‌های کم و جزیی.

۲.۲ - خطبه ۱۶۶

درباره آینده بنی‌امیّه فرموده است: «عَلَى أَنَّ اللهَ تَعَالَى سَيَجْمَعُهُمْ لِشَرِّ يَوْم لِبَنِي أُمَيَّةَ، كَمَا تَجْتَمِعُ قَزَعُ الْخَرِيفِ... » «خدا آنها را برای بدترین روز بنی‌امیّه جمع می‌کند چنان‌که جمع می‌شود تکّه‌های ابر خزان و پائیز (شرح‌های خطبه: )

۲.۳ - غریب ۱

و در غریب ۱ فرموده است: «فَإِذَا كَانَ ذلِكَ ضَرَبَ يَعْسُوبُ الدِّينِ بِذَنَبِهِ، فَيَجْتَمِعُونَ إِلَيْهِ كَمَا يَجْتَمِعُ قَزَعُ الْخَرِيفِ.» یعنی «چون وقت آن رسد پیشوای قوم قیام خویش را شروع می‌کند، اعوانش به دور او جمع می‌شوند مانند جمع شدن قطعه‌های ابر پائیز» (شرح‌های حکمت: )
معنای آن در «ذنب» گذشت.

۲.۴ - خطبه ۹۰

در جای دیگری فرموده است: «أَلَّفَ غَمَامَهَا بَعْدَ افْتِرَاقِ لُمَعِهَ، وَتَبَايُنِ قَزَعِهِ» «ابرهای زمین را بعد از تفرق لمعات آن و تباین قطعات آن، تالیف و جمع‌آوری کرد.» (شرح‌های خطبه: )


این ماده چهار بار در نهج البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۸۵۹.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۴، ص۳۷۸.    
۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۶۷، خطبه ۱۱۴.    
۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۲۲۶، خطبه ۱۱۳.    
۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۱۷۲، خطبه ۱۱۵.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۵۵، خطبه ۱۱۵.    
۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۸۵.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۸۵.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۵، ص۱۳۷.    
۱۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۸، ص۸۱.    
۱۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۲۶۷.    
۱۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۷۲، خطبه ۱۶۶.    
۱۳. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۹۵، خطبه ۱۶۱.    
۱۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۴۱، خطبه ۱۶۶.    
۱۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۶۹، خطبه ۱۶۶.    
۱۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۷۴.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۷۵.    
۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۶، ص۴۱۵.    
۱۹. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۷۷.    
۲۰. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۲۸۴.    
۲۱. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۳۵، غریب ۱.    
۲۲. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۲۱۱، غریب ۱.    
۲۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۱۷، غریب ۱.    
۲۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۹۷، غریب ۱.    
۲۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۳۰.    
۲۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۳۰.    
۲۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۴، ص۱۶۳.    
۲۸. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۳۳۰.    
۲۹. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۹، ص۱۰۴.    
۳۰. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۰۰، خطبه ۹۰.    
۳۱. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ص۱۷۵، خطبه ۸۹.    
۳۲. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۳۳، خطبه ۹۱.    
۳۳. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۹۱، خطبه ۹۱.    
۳۴. ابن میثم بحرانی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۷۲.    
۳۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۷۸.    
۳۶. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۴، ص۱۵۶.    
۳۷. هاشمی خویی، حبیب‌الله‌، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۱۴.    
۳۸. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۶، ص۴۴۳.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «قزی»، ج۲، ص۸۵۹.    






جعبه ابزار