قَزَع (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قَزَع (به فتح قاف) از
واژگان نهج البلاغه به هر چیزی که دارای تکّه‌های متفرّقه است گفته می‌شود.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره
دعای استسقاء، آینده
بنی‌امیّه و ... از این واژه استفاده نموده است.
قَزَع (بر وزن شرف) هر چیزی که دارای تکّه‌های متفرّقه است مثل تکه‌های کوچک ابرها آمده است.
به برخی از مواردی که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در
دعای استسقاء می‌گوید:
«اللَّهُمَّ سُقْيَا مِنْكَ ... غَيْرَ خُلَّب بَرْقُهَا... وَلاَ قَزَع رَبَابُهَا، وَ لاَ شَفَّان ذِهَابُهَا»؛
«یعنی خدایا ما را
باران برسان بارانی که
برق آن بی‌باران نیست، ابرهای آن تکّه تکّه و پراکنده نیست. و باران‌های آن توام با باد سرد نیست».
«برق خلّب» ابری که امید باران می‌رود ولی باران ندارد «رباب» ابر سفید «قزع» تکه‌های کوچک و متفرّقه ابر «شفّان» باد سرد، «ذهاب» باران‌های کم و جزیی.
درباره آینده
بنی‌امیّه فرموده است:
«عَلَى أَنَّ اللهَ تَعَالَى سَيَجْمَعُهُمْ لِشَرِّ يَوْم لِبَنِي أُمَيَّةَ، كَمَا تَجْتَمِعُ قَزَعُ الْخَرِيفِ... »؛
«خدا آنها را برای بدترین روز بنی‌امیّه جمع می‌کند چنان‌که جمع می‌شود تکّه‌های ابر خزان و
پائیز».
(شرح‌های خطبه:
)
و در
غریب ۱ فرموده است:
«فَإِذَا كَانَ ذلِكَ ضَرَبَ يَعْسُوبُ الدِّينِ بِذَنَبِهِ، فَيَجْتَمِعُونَ إِلَيْهِ كَمَا يَجْتَمِعُ قَزَعُ الْخَرِيفِ.»یعنی «چون وقت آن رسد پیشوای قوم قیام خویش را شروع می‌کند، اعوانش به دور او جمع می‌شوند مانند جمع شدن قطعه‌های ابر پائیز».
در جای دیگری فرموده است:
«أَلَّفَ غَمَامَهَا بَعْدَ افْتِرَاقِ لُمَعِهَ، وَ تَبَايُنِ قَزَعِهِ»؛
«ابرهای زمین را بعد از تفرق لمعات آن و تباین قطعات آن، تالیف و جمع‌آوری کرد».
این ماده چهار بار در
نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «قزی»، ج۲، ص۸۵۹.
