• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

قمل (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: قمل (قاموس قرآن (جلد ۶))
مقالات مرتبط: قُمَلّ (لغات‌قرآن).


قُمَّل (به ضم قاف و فتح میم مشدده) از واژگان قرآن کریم به معنای مگس کوچک است.


قُمَّل
[۱] قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۶، ص۴۰.    
[۲] راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۶۸۴.    
[۳] طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۵، ص۴۵۵.    
به معنای مگس کوچک است.
قمّل چنان‌که راغب گفته جمع قمّله به معنای شپشه است و یا به معنای مگس کوچک است.
[۴] راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۶۸۴.    

آن با آن‌چه در تورات فعلی در سفر خروج باب ۸ آمده مطابق است و در قاموس کتاب مقدس زیر کلمه «مگس» به آن اشاره کرده در تورات گر چه پشه نیز گفته شده ولی ظاهرا به واسطه کوچکی جثّه آن‌ها بوده لذا در قاموس کتاب مقدس به آن اشاره نکرده است.

به موردی از قُمَّل که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - الْقُمَّلَ‌ (آیه ۱۳۳ سوره اعراف)

(فَاَرْسَلْنا عَلَیْهِمُ الطُّوفانَ وَ الْجَرادَ وَ الْقُمَّلَ‌ وَ الضَّفادِعَ وَ الدَّمَ آیاتٍ مُفَصَّلاتٍ‌)
[۵] اعراف/سوره۷، آیه۱۳۳.    

(سپس (بلاها را پشت سر هم بر آنها نازل کردیم: طوفان و ملخ و آفت گیاهی و قورباغه‌ها و خون را- که نشانه‌هایی از هم جدا بودند- بر آن‌ها فرستادیم.)
[۶] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۶۶.    
[۷] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۸، ص۲۹۱.    
[۸] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۸، ص۲۲۷.    
[۹] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۰، ص۲۵.    
[۱۰] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۷۲۰-۷۲۱.    

بعضی‌ها آن‌را شپش معمولی که در بدن انسان تولید می‌شود ترجمه کرده‌اند ولی آن اشتباه است. قَمل بر وزن فلس به معنای شپش است نه قمّل مشدّد مگر آن‌که قرائت شاذّ را در نظر بگیریم که آن‌را بر وزن فلس خوانده‌اند.
در المنار از تفسیر ابن کثیر نقل کرده که ابن عباس گفته: آن شپشه است که در گندم تولید می‌شود و در قول دیگرش آن ملخ‌های کوچکی است که بال ندارند مجاهد و عکرمه و قتاده نیز آن را انتخاب کرده‌اند.
حسن و سعید بن جبیر حشرات سیاه و کوچک گفته‌اند. ابن جریر گوید: شپشی است مثل شپش که در بدن شتر پیدا می‌شود.
[۱۱] رشید رضا، محمد، تفسیر المنار، ج۹، ص۸۰.    

طبرسی در ذیل «اللغة» آن‌را کبار القردان گفته است. قردان جمع قراده همان شپش شتر و غیره است به جای شپش انسان و در ذیل «المعنی» آن‌چه از المنار نقل شد نقل کرده و فرموده به قولی کیک است که در بدن تولید می‌شود.
[۱۲] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۳۳۹.    

قمّل از جمله معجزات نه‌گانه موسی (علیه‌السّلام) بود در مجمع از سعید بن جبیر نقل شده: شپشه (حشره گندم خوار) در مصر چنان زیاد شد که از ده انبار گندم که به آسیاب می‌بردند جز سه قفیز بدست نمی‌آید. شپشه حتی به موها و ابروها و مژگانها و بدنهای فرعونیان چسبیدند گوئی آبله در آورده‌ بودند، خواب و استراحت از آنها سلب گردید. تا به موسی (علیه‌السّلام) پناه برده و گفتند از خدایت بخواه که این بلا را ببرد تا از بنی‌اسرائیل دست برداریم.
[۱۳] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۳۳۹.    
در تورات فعلی سفر خروج باب ۸ هست: انواع مگس‌های بسیار به خانه فرعون و فرعونیان و به تمامی مصر آمدند و زمین از مگسها ویران شد.
(ببینید: جرد (مفردات‌قرآن)، ضفدع (مفردات‌قرآن)، طوفان (مفردات‌قرآن))


۱. ↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۶، ص۴۰.    
۲. ↑ راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۶۸۴.    
۳. ↑ طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۵، ص۴۵۵.    
۴. ↑ راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۶۸۴.    
۵. ↑ اعراف/سوره۷، آیه۱۳۳.    
۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۶۶.    
۷. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۸، ص۲۹۱.    
۸. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۸، ص۲۲۷.    
۹. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۰، ص۲۵.    
۱۰. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۷۲۰-۷۲۱.    
۱۱. ↑ رشید رضا، محمد، تفسیر المنار، ج۹، ص۸۰.    
۱۲. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۳۳۹.    
۱۳. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۳۳۹.    


• قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «قمل»، ج۶، ص۴۰.    


رده‌های این صفحه : مفردات قرآن | واژه شناسی واژگان سوره اعراف
جعبه ابزار