قمص (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قَمَص و
قَموص (به فتح فاف و میم) از
واژگان نهج البلاغه آن است که
اسب هر دو پای اوّل خود را بلند کرده و به جلو اندازد.
تَقَمَّص (به فتح تاء و فاف و میم) به معنای
قمیص و پیراهن پوشیدن است.
دو مورد از این ماده در
نهج البلاغه آمده است.
قَمَص و
قَموص آن است که اسب هر دو پای اوّل خود را بلند کرده و به جلو اندازد. «
قَمَصَ
الفرسُ ... رَفَعَ یَدَیه مَعاً و طَرَحَهُما مَعاً»
تَقَمَّص به معنای
قمیص و پیراهن پوشیدن است. «
تَقَمَّص الوِلایُة: لَبَسَها»
به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:
امام علی (علیه‌السلام) درباره
دنیا فرموده است:
«حَتَّی إِذا أَنِسَ نافِرُها وَ اطْمَأَنَّ ناکِرُها قَمَصَتْ بِأَرْجُلِها وَ قَنَصَتْ بِأَحْبُلِها...» «تا چون نفرت کننده با او
انس گرفت و مکروه دارنده به آن اطمینان پیدا کرد با هر چهار پای خودش برخیزد و بر گردن
انسان ریسمان‌های
مرگ را می‌بندد...»
(شرح‌های خطبه:
)
درباره غصب خلافت فرموده است:
«أَمَا وَالله لَقَدْ تَقَمَّصَها فُلانٌ، وَإِنَّهُ لَيَعْلَمُ أَنَّ مَحَلِّيَ مِنهَا مَحَلُّ القُطْبِ مِنَ الرَّحَا.» یعنی
ابو‌بکر خلافت را مانند
لباس پوشید با آنکه می‌دانست موقعیّت من برای خلافت مانند استوانه نسبت به سنگ آسیا است.
(شرح های خطبه:
)
این ماده دو بار در
نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «قمص»، ج۲، ص۸۷۹.
